Pfizer: “Drie prikken bieden bescherming tegen omikron, aangepast vaccin verwacht tegen maart”

Lees alles over het coronavirus in dit dossier.

Drie prikken van het coronavaccin van Pfizer/BioNTech bieden bescherming tegen de omikronvariant, zo blijkt uit tests die werden uitgevoerd in laboratoria. Volgens BioNTech en Pfizer bleken twee doses voor aanzienlijk lagere neutraliserende antilichamen te zorgen, maar een derde prik van hun vaccin deed de neutraliserende antilichamen met een factor 25 toenemen. Dat betekent dat mensen na drie prikken 25 keer zo veel antistoffen in hun lichaam hebben als na twee inentingen. “Ervoor zorgen dat zo veel mogelijk mensen volledig gevaccineerd zijn met de eerste twee doses en een booster, dat blijft de beste manier om de verspreiding van Covid-19 te voorkomen”, aldus Pfizer-baas Albert Bourla. Het gaat om voorlopige gegevens, er wordt nog verder onderzoek gevoerd.

Volgens viroloog Steven Van Gucht zijn deze resultaten niet heel verwonderlijk: “Het verbaast me niet echt dat je dit effect met een derde dosis bereikt. Hoe hoger de antistoffen, hoe groter de kans dat een deeltje van die stoffen nog altijd gaat blijven werken en op die manier omikron gaan neutraliseren. Opnieuw een belangrijke stimulans om de derde dosis te nemen.”

Wel wijst hij er op dat het natuurlijk laboresultaten blijven. “De echte bewijzen vinden we terug in het veld. Hoeveel besmettingen er zijn bij volledig gevaccineerden en wat het verschil met niet-gevaccineerden is, valt in het labo moeilijk vast te stellen.”

Professor Johan Neyts (KU Leuven) beaamt. Hij legt uit dat ons immuunsysteem twee elementen telt om ons te beschermen: de antistoffen en de T-cellen. “Antilichamen gaan binnen op het steekseleiwit van het virus verhinderen dat het virus kan binnendringen in de cellen - van je neus of je longen, bijvoorbeeld - terwijl de T-cellen de al geïnfecteerde cellen gaan opruimen”, aldus Neyts. “Die T-cellen worden door de vaccinatie getraind en blijven hun werk doen, dat weten we van andere varianten. We verwachten dat de werking van die T-cellen redelijk intact blijft, ook tegen omikron. Terwijl de werking van de antilichamen wél afneemt. Daarom is die derde dosis belangrijk, want die geeft een boost aan die antistoffen en zal een extra dam opbouwen tegen omikron.”

De derde dosis is van groot belang omdat het aantal antistoffen dan stijgt, legt Neyts uit. “Vergelijk het met een student die een cursus één, twee of drie keer studeert. In dat laatste geval gaat hij de leerstof beter kennen en beter onthouden. Ons immuunsysteem heeft ook een geheugen. Een derde prik zorgt ervoor dat het immuunsysteem langer onthoudt dat het immuniteit moet opbouwen tegen het coronavirus én dat de T-cellen beter zijn voorbereid om corona te bevechten.” De conclusie is, volgens Neyts, dat “de derde dosis zeer waarschijnlijk het verschil zal maken”.

“Bij wie twee keer Pfizer kregen en daarna een natuurlijke besmetting met delta opliepen, werden de antistofniveaus ook opgekrikt, blijkt uit de Zuid-Afrikaanse studie van gisteren”, aldus nog Neyts. “Die infectie na twee doses van het vaccin kan je vergelijken met een derde vaccindosis. Het zorgt voor voldoende antistoffen om nog redelijk de omikronvariant te neutraliseren.”

Onderzoekers van de farmareuzen hebben ook gekeken hoe de omikronvariant in elkaar zit en wat er anders aan is dan bijvoorbeeld bij de deltavariant, die momenteel het meest voorkomt. Op basis daarvan gaan ze ervan uit dat hun vaccin ook na twee prikken goed kan voorkomen dat mensen ernstig ziek worden door omikron.

Pfizer en BioNTech voegen er nog aan toe dat ze, indien nodig, ook een aangepast vaccin tegen de omikronvariant van het coronavirus kunnen leveren vanaf maart 2022. Mocht dat aangepaste vaccin er komen, dan zal dat volgens de farmabedrijven geen invloed hebben op de voorziene productie van 4 miljard doses van hun oorspronkelijke vaccin. “Het is goed dat er een aangepaste versie van het vaccin komt, gebaseerd op de omikronvariant”, vindt Neyts. “Het oorspronkelijke vaccin werd al begin 2020 ontwikkeld op basis van de Wuhan-stam, lang voordat er sprake was van delta of van omikron. Het is nu wel tijd om het aan te passen.”

Een kleinere en voorlopige Zuid-Afrikaanse studie concludeerde gisteren ook al dat twee doses van het vaccin van Pfizer minder goed bescherming bieden tegen de omikronvariant en suggereerde zo dat er toch een derde boosterprik nodig zou zijn. Een laboratoriumanalyse in het Duitse universitaire ziekenhuis van Frankfurt stelde dan weer een verminderde antilichaamrespons tegen omikron vast, zelfs na drie injecties.