Mijten die seks hebben in onze gezichtsporiën met uitsterven bedreigd (en dat is geen goed nieuws)

Haarfollikelmijten voeden zich met talg, huidsmeer vrijgegeven door onze poriën. Ze verstoppen zich zo diep in de huid dat je ze niet kan wegschrobben met welk middel dan ook. Meer dan 90 procent van ons is gastheer voor deze mijten. En daarvoor, én voor de intieme relatie die we ermee hebben, moeten we “dankbaar” zijn, stelt Alejandra Perotti, professor aan de universiteit van Reading en coauteur van de studie. “Ze zijn heel klein en schattig. Niets om je zorgen over te maken, als je er hebt. Ze maken onze poriën schoon en houden ze vlak”, zei ze aan BBC Radio 1. “Wees blij dat er zo’n klein microscopisch beestje bij je inwoont, het richt geen schade aan.” 

Uit de studie blijkt niet alleen hoe hecht onze relatie met deze mijten is, maar ook dat ze het kleinste aantal genen hebben van alle insecten, spinachtigen en schaaldieren.

Het gen dat hen beschermt tegen UV-licht is verloren gegaan, maar ze zijn dan ook alleen ‘s nachts actief. En dat lijkt toch een beetje creepy. Het was al geweten dat ze ‘s nachts wel eens op wandel gaan over ons gezicht, maar wáárom, dat wisten de wetenschappers nog niet. Nu wél. “In de nacht, terwijl wij in een diepe slaap zijn, bezoeken ze onze poriën om er seks te hebben en baby’s te krijgen”, aldus Perotti. Ze gebruiken onze poriën dus als sekskamertjes.

Nog opvallend daarbij is de positie van de penis van de haarfollikelmijt. Die verschilt grondig van die van andere mannetjesmijten. De penis van de Demodex folliculorum zit vast op de rug van het lichaam en wijst naar voren en naar boven. Dat betekent dat ze zichzelf tijdens de paring onder het vrouwtje moeten positioneren. Vervolgens hebben ze seks terwijl ze zich allebei vastklampen aan een mensenhaar. Ze gaan overigens een hele nacht door.

Maar de onderzoekers ontdekten ook dat de mijten een probleem hebben. Hun DNA brokkelt af, wat betekent dat ze met uitsterven zijn bedreigd. Want doordat hun genetische diversiteit afneemt, worden ze afhankelijker van ons. Zo bleek, tegen de verwachting in, dat het gen dat de mijten wakker maakt en ze laat slapen niet terug te vinden was. Wat als het gen functioneert dat de mijt doet ontwaken, is dat het organisme de lagere hoeveelheid hormonen detecteert die in onze huid wordt afgescheiden terwijl wij slapen. Ze kunnen ook geen melatonine meer produceren, de stof die kleine ongewervelden ‘s nachts actief maakt. In de plaats daarvan gebruiken ze de melatonine die de menselijke huid afscheidt als het gaat schemeren.

Deze adaptaties zijn precies het probleem. Hoe meer de mijten zich aan ons aanpassen, hoe meer genen ze verliezen. Uiteindelijk zullen ze zo voor hun bestaan volledig afhankelijk worden van ons, waardoor ze niet meer in staat zullen zijn onze poriën te verlaten om een nieuwe partner te zoeken en zich voort te planten.

En dat is geen goed nieuws, ook niet voor ons. “Ze worden in verband gebracht met een gezonde huid. Dus als we ze kwijtraken, kunnen we problemen krijgen met onze huid”, verduidelijkt Perotti.

Nog interessant voor de mens: de Demodex folliculorum blijkt wel degelijk een anus te hebben, in tegenstelling tot wat wetenschappers dachten. Ze gingen er tot nu toe van uit dat de mijt haar uitwerpselen ophield tot aan haar dood, en zich pas dan volledig ontlastte. Iets wat als verklaring voor allerlei huidaandoeningen werd gezien. Fout dus. Ze hebben een anus, al is die miniscuul.

“Mijten hebben voor veel zaken de schuld gekregen. Maar de lange associatie met de mens zou kunnen suggereren dat ze ook een eenvoudige maar belangrijke gunstig rol zouden kunnen spelen, bijvoorbeeld voor het openhouden van de poriën in ons gezicht”, zei Henk Braig, zoöloog aan de Bangor University in Wales en de Universidad Nacional de San Juan in Argentinië, en coauteur van de studie.

Het onderzoek is gepubliceerd in Molecular Biology and Evolution.

Lees ook: 

“Vanaf je 50ste heeft iedereen mijten in zijn haar”: biologe vertelt wat je eraan moet doen (en of dat wel nodig is) (+)

“Tot enkele weken na de behandeling kun je last blijven hebben”: expert geeft advies om schurft aan te pakken. Een oplossing heb je al voor 14 euro (+)

“In hotels kruipen ze via elektriciteitsdraden van de ene kamer naar de andere”: zo kan je bedwantsen in huis krijgen én ze bestrijden  (+)

Herbekijk ook: Het is opnieuw tekenseizoen: wat kan je tegen de beestjes doen?