De al vaker besproken antioxidanten in de wijn zouden ervoor verantwoordelijk kunnen zijn dat gematigde drinkers tot 23 procent minder risico lopen op een operatie wegens cataract dan wie alcohol schuwt. Bij cataract, of staar, wordt de ooglens troebel, waardoor ook het zicht waziger wordt. Het kan zelfs leiden tot blindheid, vooral bij oudere mensen. Staar kan verholpen worden met een eenvoudige operatie, die wereldwijd frequent wordt uitgevoerd. De vertroebelde ooglens wordt bij zo’n ingreep vervangen door een kunstlens.

Wetenschappers van oogkliniek Moorfields in Londen en van University College London doken in de levensstijl en het medische verleden van 492.549 deelnemers aan twee onderzoeksdatabanken. Bleek dat wie wekelijks niet meer dan 14 alcoholeenheden - ongeveer 6,5 glazen wijn - tot zich nam minder kans had op cataract. Het risico was nog kleiner bij wijndrinkers dan bij nuttigers van bier of sterkedrank. In de ene bestudeerde databank bleek het risico op een cataractoperatie bij wie zo’n vijf glazen wijn per week dronk met 23 procent te slinken, in de andere met 14 procent.

“De ontwikkeling van cataract kan het gevolg zijn van geleidelijke schade door oxidatieve stress tijdens de veroudering. Het feit dat onze bevindingen vooral duidelijk waren bij wijndrinkers, suggereert mogelijk een beschermende rol van polyfenol-antioxidanten, die voornamelijk overvloedig aanwezig zijn in rode wijn”, legt auteur Sharon Chua uit. 

Onderzoeksleider Anthony Khawaja voegt eraan toe: “We vonden bewijs voor het verminderen van de kans op toekomstige cataractoperaties door een toenemende mate van alcoholinname, maar wel binnen de beperkingen van de huidige richtlijnen”. Khawaja verwijst daarmee naar maximum 14 eenheden alcohol op weekbasis, wat overeenkomt met 6,5 à 7 glazen wijn, 6 pilsjes of 14 shotjes sterkedrank.

De onderzoekers benadrukken dat ze weliswaar een link zagen tussen matig alcoholgebruik en staar, maar geen duidelijk oorzakelijk verband konden aantonen. Eerdere studies wezen er al vaak op dat alcohol schadelijk is voor de gezondheid, niet in het minst om kanker te ontwikkelen.

Het onderzoek stuit op kritiek, onder meer van Sadie Boniface, onderzoekshoofd van het Institute of Alcohol Studies. Volgens haar verkeren vrijwillige deelnemers aan medische databanken vaak in goede gezondheid, wat een vertekend beeld kan opleveren. “Ook het vergelijken van de gezondheid van matige drinkers met die van niet-drinkers is problematisch”, legt Boniface in The Guardian uit. “Niet-drinkers zijn een diverse groep, met ook mensen die vanwege gezondheidsproblemen zijn gestopt met drinken. Dat betekent dat matig drinken er kunstmatig kan uitzien alsof het gezondheidsvoordelen heeft, omdat gematigde drinkers worden vergeleken met mensen met, gemiddeld, een slechte gezondheid”.

Volgens haar kan het vermeende grotere effect bij wijndrinkers dan weer te maken hebben met andere factoren die de ontwikkeling van cataract beïnvloeden en die niet opgenomen zijn in de studie. “Als de hoeveelheid alcohol of het aantal eenheden dat iemand drinkt een direct effect had, dan zou je verwachten dat dit effect gelijk zou zijn, los van het soort drank.”