Waarom muziek uit onze jeugd zo speciaal is

Als je iemand vraagt wat hun favoriete plaat is, dan is de kans groot dat deze voor het eerst door de luidsprekers klonk tijdens hun jeugd. Zo zullen gisteren ongetwijfeld velen nog eens overmand geweest zijn door een zweem van nostalgie toen de hits van Daft Punk overal te horen waren na het nieuws van hun afscheid. Maar hoe komt het dat de toppers van vroeger nog steeds op ‘repeat’ staan, onze hersenen vol zitten met weetjes over de muziek van toen, en de huidige popmuziek ons vaak koud laat? Met die vraag gingen wetenschappers van Durham University aan de slag. Hun antwoord: deze liedjes lijken gelinkt te zijn aan herinneringen uit die periode van ons leven. 

Muziek is nauw verbonden met geheugen en emotie, vooral als het gaat om positieve herinneringen. Uit eerder psychologisch onderzoek blijkt dat autobiografische herinneringen, onze levenservaringen, uit een bepaalde tijdsperiode beter blijven plakken. Zo is er het opmerkelijke fenomeen dat mensen vaker en gemakkelijker herinneringen oproepen van toen ze 10 tot 30 jaar oud waren. Er zijn verschillende theorieën die hiervoor een verklaring bieden. Zo zou deze periode uit ons leven bijvoorbeeld veel nieuwe ervaringen bevatten die ons gevormd hebben tot wie we nu zijn. De herinneringen hieraan worden mogelijks anders in onze hersenen opgeslagen mede dankzij biologische en hormonale veranderingen die tegelijkertijd plaatsvinden.

Om te bepalen of er een link is tussen muziek en dit fenomeen verzamelden de wetenschappers 470 volwassenen tussen de 18 en 82 jaar oud. Ze onderzochten of een lied geassocieerd werd met een herinnering, hoe bekend het was in hun jeugd en tot slot of ze het goed vonden. De vrijwilligers kregen hiervoor een lijst met 111 popsongs uit de hitparades van 1950 tot 2015. En inderdaad, muziek die tijdens de tienerjaren in de hitparade stond gaf de mensen een ‘vertrouwd gevoel’ én werd meer gelinkt met herinneringen. De piek hiervan lag rond de leeftijd van 14 jaar. Liedjes die toen populair waren zorgden voor het meeste flashbacks naar de jeugd van de deelnemers. 

Daarbovenop werden de nummers over het algemeen ook ‘beter’ bevonden dan muziek uit andere tijdsperioden. Vooral bij 40-plussers was dit zo. Jongvolwassenen (18 - 40) vonden popmuziek uit hun jeugd niet noodzakelijk beter. Zij gaven soms zelfs een hogere waardering aan oude klassiekers van voor hun geboorte dan aan de muziek uit hun tienerjaren. Vooral de jaren 70 en 80 bleken populair te zijn. Enerzijds suggereert dit dat de waardering voor popmuziek uit bepaalde periodes de grenzen van generaties kan overstijgen. Anderzijds speelt de manier waarop jongvolwassenen nu naar muziek luisteren door de opkomst van nieuwe technologieën en platformen zoals streamingservices hier waarschijnlijk ook een rol in.

Maar de algemene conclusie blijft hetzelfde: muziek die we te horen krijgen tijdens onze puberjaren is nauw verweven met onze herinneringen, ook al vinden we ze niet noodzakelijk goed. De volledige studie is te lezen in het wetenschappelijke tijdschrift Music and Science.