Waarom ‘blauwe maandag’ onzin is

Januari voelt voor velen onder ons aan als een neerslachtige periode. IJskoud weer, weinig uren daglicht, een culinaire kater na de feestdagen, het falen van goede voornemens… Het zal weinigen dan ook verbazen om overal te horen en zien dat vandaag de meest depressieve dag van het jaar is. Een anticlimax die men ‘blauwe maandag’ gedoopt heeft en die elk jaar op de derde maandag van januari valt. Kommer en kwel zullen vandaag dus onze algemene stemming beheersen. Of niet?

Een ‘wetenschappelijke’ formule zou dit berekend hebben aan de hand van variabelen zoals het weer, mislukte voornemens, het aantal verstreken dagen sinds Kerstmis… Een formule die in het leven was geroepen door een zekere dr. Cliff Arnall, tutor aan Cardiff University. Niemand had er echter ooit van gehoord totdat het reisagentschap Sky Travel de formule in 2005 met de wereld deelde. De eerste alarmbel.

De tweede alarmbel is het feit dat deze zogenaamd ‘wetenschappelijke’ formule nooit onder de loep is genomen door andere wetenschappers. Er is geen peer-reviewed publicatie in een wetenschappelijke tijdschrift van terug te vinden. En dan heeft de universiteit in kwestie ook nog eens officieel afstand genomen van de bewering van de man in kwestie. De derde alarmbel. Niet verwonderlijk dus dat wetenschappers van over de hele wereld, inclusief mezelf, vandaag hard hun best doen om te verkondigen wat voor een kletskoek ‘blauwe maandag’ wel niet is.

De formule is simpelweg onjuist en onwetenschappelijk. Gewoon onzin. Ze was gewoon in het leven geroepen om zoveel mogelijk vakanties in het buitenland te verkopen. Pure marketing. Het heeft niets te maken met het mentaal welzijn te bevorderen en het stigma errond aan te pakken. Op geen enkele manier kan men met de voorgestelde variabelen tot de conclusie komen dat vandaag de meest depressieve dag van 2022 is. Neem nu bijvoorbeeld de factor weer. Het is op dit moment winter in het noordelijk halfrond en zomer in het zuiden.

Er zal ongetwijfeld een ‘meest depressieve dag van het jaar’ zijn. Al valt die voor ieder van ons op een ander moment. Bijvoorbeeld als de beurs keldert of wanneer een favoriete sportteam naast een kampioenschap grijpt. En wie weet is er echt een dag waarop iedereen zich gemiddeld neerslachtiger voelt. Al zal er een lang en complex wetenschappelijk onderzoek voor nodig zijn om daarachter te komen. Een studie met duizenden vrijwilligers die een goede weerspiegeling van de samenleving moeten zijn en elke dag moeten rapporteren aan wetenschappers. En zelfs dan nog weet je enkel wat de meest depressieve dag voor een bepaald jaar was in een bepaald land. Pas na tientallen jaren zou je een gemiddelde kunnen nemen. Voor de jaartemperatuur berekent men bijvoorbeeld over een periode van dertig jaar het gemiddelde. Een huzarenstuk dus als je dat voor de meest depressieve dag van het jaar zou willen doen.

Maar ondertussen is het pseudowetenschappelijke ‘blauwe maandag’-concept al meer dan vijftien jaar niet meer weg te slaan uit onze maatschappij. Het schaadt niet enkel de publieke opinie over wetenschap, maar is ook respectloos voor alle Belgen die echt aan een depressie of angststoornis lijden. Een chronische aandoening die hun leven beheerst en niet iets tijdelijks of onbeduidends waar iedereen weleens mee kampt. Het enige positieve is misschien dat sommigen ‘blauwe maandag’ aanwenden als een manier om het bewustzijn voor geestelijke gezondheidsproblemen, zoals een klinische depressie, te vergroten. Maar als het van de wetenschap afhangt, dan mag deze ‘blauwe maandag’ snel verdwijnen. 

Voel je dus zeker niet schuldig als je je vandaag vrolijk en gelukkig voelt.