Elk voor- en najaar trekken miljoenen vogels over ons land. Helaas doen ze dit voornamelijk op grote hoogte en ‘s nachts en daardoor blijft dit prachtige spektakel grotendeels onzichtbaar. Maar gelukkig zijn er nog de weerradars. Die kunnen namelijk ingezet worden voor het opsporen van vogels. Dankzij tien weerradars die verspreid liggen over België, Nederland, Frankrijk en Duitsland kan iedereen nu in real-time naar de vogeltrek kijken. Het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België (KMI) en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) lanceerden vandaag de webapplicatie. 

Met deze nieuwe website willen het KMI en INBO, in samenwerking met Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en Federaal Wetenschapsbeleid BELSPO, vogels spotten met behulp van weerradars toegankelijk maken voor iedereen die geïnteresseerd is in het fascinerende fenomeen van vogeltrek. Een weerradar ziet immers niet alleen de waterdruppeltjes in de atmosfeer, maar evengoed vogels die zich verplaatsen in het luchtruim. Daarom kan men dit meetinstrument gebruiken om de trek gedetailleerd in kaart te brengen. Zo kan je bijvoorbeeld op elk moment van de dag zien hoeveel vogels er in de buurt van de radar vliegen, hoe die verdeeld zijn over de verticale lagen van de atmosfeer en hoe dicht ze op elkaar gepakt zitten.

Zo kon men uit de data afleiden dat de vogeltrek dit jaar uitzonderlijk vroeg op gang kwam, een gevolg van het ongewoon warme weer in de tweede helft van februari. De voorjaarstrek is ondertussen volop bezig en loopt meestal tot midden april. Hoe lang die precies duurt is afhankelijk van meteorologische condities zoals de windrichting, gemiddelde temperatuur en aanwezigheid van neerslagzones. Voor de omgekeerde beweging, naar het zuiden, is het wachten tot midden september en die duurt dan gemiddeld tot eind oktober.

Al deze informatie is niet enkel interessant voor vogelaars maar is ook heel nuttig voor bijvoorbeeld wetenschappelijk onderzoek en de luchtvaart. De signalen geven onschatbare inzichten in de dynamiek en evolutie van vogeltrek op grote schaal voor ornithologen en ecologen. De studie van vogelmigratie, en ook insecten en vleermuizen, op basis van radar kreeg zelfs al een eigen naam: radar-aeroëcologie. Daarnaast kunnen de signalen ook gebruikt worden om botsingen tussen vliegtuigen en groepen vogels te vermijden of om de positie van windmolenparken te bepalen.