Virologe bezorgd over uitbraken van apenpokken: “Nieuwe gevallen ontdekt in verschillende landen. Dat is erg ongewoon”

In totaal zijn er nu al 33 bevestigde gevallen van de apenpokken gerapporteerd in zes verschillende landen, zo blijkt uit een realtime update van epidemioloog Moritz Kraemer van de universiteit van Oxford. Het gaat om 14 bevestigde gevallen in Portugal, 9 in het Verenigd Koninkrijk, 7 in Spanje, 1 in de Verenigde Staten, 1 in Italië en 1 in Zweden. Daarnaast maakte Portugal melding van 6 verdachte gevallen, Spanje van 16 verdachte gevallen en Canada van 13 verdachte gevallen. 

“De apenpokken zoals we die kennen, zijn niet zo besmettelijk”, aldus Koopmans. “De vraag is daarom: is er iets bijzonders aan de hand dat deze situatie kan verklaren? Een erg ongewone index, die veel directe contacten heeft gehad bijvoorbeeld? Of is er iets ongewoons aan het virus?”

De virologe vraagt zich af of het virus misschien besmettelijker geworden is. “Het oudere broertje van de apenpokken - de gewone pokken of in het Engels ‘smallpox’ -  waren veel besmettelijker en virulenter (wat wil zeggen dat ze een erger ziektebeeld veroorzaakten, red.). Waardoor dat komt, is niet duidelijk, maar het is algemeen bekend dat wijzigingen aan het genoom of de genetische samenstelling een manier zijn waarop deze virussen kunnen evolueren. Er is dus dringend nood aan extra informatie.”

De apenpokken veroorzaken soortgelijke, maar minder erge symptomen dan de gewone pokken (of ‘smallpox’, niet te verwarren met de wind- of waterpokken). Eerst krijgt de patiënt griepachtige klachten zoals koorts, hoofdpijn, misselijkheid, zweten en rugpijn. Na een vijftal dagen verschijnt er huiduitslag: ronde blaasjes gevuld met etter. Die drogen uit en krijgen een korstje. Dat kan lelijke littekens veroorzaken.

In tegenstelling tot de gewone pokken - die in 1980 werden uitgeroeid met dank aan een vaccin - komen de apenpokken wel nog altijd voor, maar dan vooral in West- en Centraal-Afrikaanse landen. Net als bij het coronavirus gaat het om een zogenaamde ‘zoönose’, een ziekte die van dier op mens wordt overgedragen. De meeste gevallen komen voor in de buurt van tropische regenwouden. Daar leven dieren die drager kunnen zijn van het virus, zoals eekhoorns, relmuizen en sommige apensoorten.

De overdracht van mens op mens is zoals gezegd normaal gezien beperkt, wat het risico op grote uitbraken beperkt. Het virus verspreidt zich door contact met lichaamsvloeistoffen, letsels op de huid of op interne slijmvliesoppervlakken (bijvoorbeeld in de mond of de keel), ademhalingsdruppels en besmette voorwerpen. De incubatietijd (de tijd tussen besmetting en symptomen) bedraagt 5 tot 21 dagen. 

Een besmetting kan vastgesteld worden met een eenvoudige PCR-test op de letsels. Volgens Marc Van Ranst beschikt zijn labo over dergelijke tests. 

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemt de apenpokken “een opkomende infectieziekte”. “Doorgaans is de mortaliteit bij uitbraken van apenpokken 1 tot 10 procent, maar met de juiste zorg zullen de meeste patiënten herstellen”, klinkt het. De firma Bavarian Nordic beschikt volgens Van Ranst over een gecombineerd vaccin tegen de pokken en de apenpokken dat recent nog werd goedgekeurd door het Amerikaanse FDA, het agentschap van de Amerikaanse overheid dat de kwaliteit van voedsel en medicijnen controleert.

“Oudere volwassenen hebben het pokkenvaccin nog gekregen in hun jeugd”, weet Van Ranst. “Hun afweer is, 50 jaar later, normaal gezien nog wel actief tegen het monkeypoxvirus. Er bestaan ook antivirale middelen tegen de apenpokken. Cidofovir en Brincidofovir werden ontdekt in ons Rega Instituut aan de KU Leuven.”

Zelf maakt Van Ranst zich al jaren zorgen over het virus. “Maar er is geen reden om in paniek te schieten”, zegt hij. “Dit virus vergt wel aandacht: het is belangrijk dat er ruchtbaarheid aan wordt gegeven, zodat mensen de symptomen beter herkennen.”

LEES OOK:

Ooit waren we dé antivaxers van Europa. Dit is de geschiedenis van epidemieën en pandemieën in ons land (+)