Ondanks doemscenario’s: magnetisch veld van Aarde zal voorlopig niet omkeren volgens nieuwe studie

Het nieuws was er begin dit jaar nochtans niet naast. Volgens het onafhankelijke wetenschappelijke tijdschrift Undark was het magnetisch veld van de Aarde de afgelopen 200 jaar met zo’n 15 procent afgezwakt en zat er een omkeer van de polen aan te komen. Het meest concrete gevolg zou zijn dat kompassen het noorden daardoor op Antarctica zouden situeren en het zuiden ergens in Canada. En dat zou nog gevolgen hebben, onder meer voor dieren die gebruik maken van het magnetisch veld van de Aarde om zich te oriënteren, zoals sommige vogels en vissen.

En dat was nog niet alles, volgens sommige experts. Ook de bescherming die het magnetisch veld ons biedt tegen schadelijke zonne- en kosmische straling zou verzwakken. Satellietsystemen liepen het risico het te laten afweten, net als computers en ander elektrisch en elektronisch materiaal. Volgens het Laboratory for Atmospheric and Space Physics van de universiteit van Colorado konden zelfs “delen van de planeet onbewoonbaar worden tijdens de omwisseling”.

Maar zo een vaart zal het niet lopen volgens de nieuwe studie van IJslandse, Duitse, Britse en Franse wetenschappers. Het magnetisch veld is in het verleden al verscheidene keren omgekeerd, zo klinkt het, en dat zal het zeer waarschijnlijk opnieuw doen. Maar volgens de nieuwe modellen is dat niet voor meteen.

Volgens eerder onderzoek zouden de magnetische polen elke 300.000 jaar wisselen en de laatste keer gebeurde dat 780.000 jaar geleden. Technisch gezien zijn we dus al flink overtijd. Maar volgens de British Geological Survey gaat het eerder op een indicatie dan om een feit. Want op sommige momenten in onze geschiedenis zat er zelfs miljoenen jaren tussen een wissel. (lees hieronder verder)

De nieuwe studie wijst er ook op dat magnetische wissels helemaal niet zo onaangekondigd komen als iedereen denkt. Veel vaker nog komt er ook zoiets voor als geomagnetische excursies, waarbij het magnetisch veld van de Aarde alleen maar wiebelt en buigt voor een bepaalde periode, maar daarna weer gewoon op zijn plaats valt.

De wetenschappers onderzochten de twee recentste gevallen daarvan: het Laschamp-event (41.000 jaar geleden) en het Lake Mono-event (34.000 jaar geleden). Ze ontdekten dat het magnetisch veld van de Aarde duizenden jaren daarvoor ook had gewiebeld, respectievelijk 49.000 en 46.000 jaar geleden, en dat de sterkte van het veld toen ongeveer dezelfde was als nu.

Er was echter ook een groot verschil. Daarvoor verwijzen de wetenschappers naar de Zuid-Atlantische Anomalie (SAA), een gebied met verzwakt magnetisme dat zich uitstrekt van Zimbabwe tot Chili en volgens sommigen een rode vlag is voor eenmagnetische switch. Bij de twee recentste geomagnetische excursies waren er ook zulke gebieden met verzwakt magnetisme, maar die hadden een veel grotere omvang dan die van vandaag.

Volgens de onderzoekers zou die vaststelling de kans flink verkleinen dat een dergelijke excursie zich nu opnieuw voordoet en er drastische gevolgen zijn. “Onze studie toont aan dat geen van beide eerdere excursies sterke gelijkenissen vertoont met de verandering in het geomagnetisch veld van nu en dat het daardoor hoogst onwaarschijnlijk is dat zoiets zich nu opnieuw zou voordoen”, aldus Richard Holme. “Onze studie doet vermoeden dat het huidige verzwakte veld weer zal aansterken zonder een extreem event en dat een omkering van de polen dus onwaarschijnlijk is.”