Wetenschappers hebben een nieuwe verborgen dreiging van de klimaatverandering ontdekt: een gigantische voorraad kwik, een giftig metaal dat ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken. 

Ze deden de ontdekking na boringen in dertien bodemkernen in de permafrost in Alaska en werkten modellen uit waarmee ze de resultaten konden doortrekken naar de permafrost van het noordelijke halfrond. Dat deel van de wereld heeft bijna 23 miljoen vierkante kilometer aan permafrost, grond die meer dan twee jaar bevroren is.

De studie, die maandag verscheen in Geophysical Research Letters, stelt dat de hoeveelheid kwik in de permafrost liefst tien keer groter kan zijn dan al het kwik dat de mensheid de voorbije dertig jaar in de atmosfeer heeft gepompt door het verbranden van steenkool en andere vervuiling. De onderzoekers schatten dat er zo'n 792 gigagram, of meer dan 58 miljoen liter, kwik gevangenzit in de Noord-Amerikaanse permafrost. Dat is meer dan geschat werd in eerdere studies, die het probleem volgens de wetenschappers onderschatten.

Als de permafrost door de klimaatverandering ontdooit, kunnen al die gevaarlijke metalen opnieuw vrijkomen. 

Kwik komt van nature voor in de atmosfeer. Het komt vrij bij bosbranden, vulkaanuitbarstingen en de erosie van gesteente. Maar zo'n twee derde van het kwik dat zich tegelijk in de lucht bevindt, wordt uitgestoten door mensen - vooral door de verbranding van kolen of door mijnbouw. Eenmaal in de lucht valt het kwik terug naar de aarde, waar het op het land of in het water terechtkomt. Daar wordt het opgepikt door vissen en dieren, waarna het zich de voedselketen inwerkt.

In sommige vormen kan kwik ernstige schade aanrichten. Bij kinderen kan het de ontwikkeling van de hersenen aantasten, met gevolgen voor spraak, taal en geheugen. Bij volwassenen kan een grote dosis het zicht, de spraak en spierbewegingen beïnvloeden en het immuunsysteem of het hart aantasten. 

Wetenschappers hebben al vastgesteld dat de permafrost aan het smelten is door de klimaatverandering. Het is waarschijnlijk dat er in de toekomst nog meer zal smelten. Volgens een studie uit 2013 kan het noordelijk halfrond tegen 2100 dertig tot 99 procent van de permafrost verliezen.

Dat zou dramatisch zijn. "Als alles bevroren bleef, zou er geen milieuprobleem zijn", zegt hoofdauteur van de nieuwe studie Paul Schuster. "Maar we weten dat de aarde opwarmt. Deze ontdekking verandert de hele zaak."