Marsrover InSight detecteert 3 grote bevingen op rode planeet, inclusief klepper die bijna 1,5 uur duurde
Marsrover ‘InSight’ heeft recent drie grote bevingen op de rode planeet gedetecteerd. Eén van die bevingen duurde bijna 90 minuten lang en had liefst vijf keer meer energie dan de vorige recordhouder uit 2019. De NASA-wetenschappers van de missie sprongen een gat in de lucht toen ze de data binnenkregen, want het zijn grote bevingen als deze die hen ontzettend veel leren over hoe rotsachtige werelden gevormd worden en evolueren, zoals ook de aarde en haar maan. En dan te denken dat de robot eerder dit jaar bijna zijn seismometer moest stilleggen door energietekort en een hoop stof op zijn zonnepanelen.
Lander InSight zat op zaterdag 18 september, op zijn 1.000e dag of ‘sol’ op Mars, rustig te zitten in de lege, weidse stofvlakten van de rode planeet toen de grond plots begon te rommelen. De beving duurde uiteindelijk bijna anderhalf uur lang. De Marsrover stuurde de data meteen met zijn seismometer terug naar de aarde. Toen de onderzoekers bij NASA de info binnenkregen, realiseerden ze zich dat InSight de grootste en langste Marsbeving ooit tijdens zijn missie had gedetecteerd.
InSight had een beving met een kracht van minstens 4.2 op de schaal van Richter van bijna 90 minuten lang vastgelegd - exact het type beving waar de wetenschappers op gehoopt hadden sinds de rover op de rode planeet is geland in november 2018. Recent waren er bovendien nog al twee redelijk grote bevingen: op 25 augustus voelde de lander twee - kortere - bevingen van 4.2 en 4.1. Daarvoor was de grootste beving die InSight ooit had meegemaakt tijdens de missie een exemplaar met een kracht van 3.7, ergens in 2019.
“Het lijkt erop dat er in verhouding tot het aantal kleine aardbevingen op Mars minder grote aardbevingen zijn dan we zouden verwachten. Het is een beetje mysterieus”, legde Bruce Banerdt, hoofdonderzoeker voor InSight, in april uit aan Business Insider. Maar de beving van zaterdag - die vijf keer meer energie had dan het gerommel van de recordbeving van twee jaar eerder - is het type klepper dat een belangrijk missend stukje van de grote Martiaanse puzzel kan bieden.
Gedetailleerde blik op de binnenkant
De InSight-missie bestudeert seismische golven om meer te leren over de binnenkant van Mars. De golven veranderen als ze door de korst, mantel en kern van de planeet reizen, en bieden wetenschappers een manier om diep onder het oppervlak te kijken, een beetje zoals de golven van een X-ray of een CAT-scan worden gebruikt voor informatie over binnenin het menselijk lichaam.
Een meer gedetailleerde kijk op de binnenkant van Mars kan belangrijke aanwijzingen bieden over hoe de planeet is geboren en geëvolueerd doorheen de tijd. Kennis die cruciaal kan zijn bij de inspanningen van astronomen om andere werelden te vinden waar leven misschien mogelijk is en om rotsachtige werelden te begrijpen, inclusief de aarde en onze maan.
“Door de kern van Mars te bestuderen en de korst van Mars te bekijken, en te begrijpen dat deze niet erg zijn veranderd in de afgelopen 4,5 miljard jaar, kunnen we een glimps krijgen in hoe de aarde er mogelijk in een heel vroeg stadium heeft uitgezien”, aldus Banerdt. “Mars helpt ons begrijpen hoe rotsachtige planeten ontstaan en hoe ze evolueren.”
Meer dan 700 bevingen
In totaal heeft InSight tijdens zijn tijd op Mars al meer dan 700 bevingen gedetecteerd, en ze hebben samen al veel onthuld over de binnenkant. Zo ontdekten de onderzoekers dat de korst van Mars dunner is dan ze dachten en dat het meer zoals de korst van de maan is dan die van de aarde - het is opgebroken door de impact van asteroïden. Recent hebben de wetenschappers met behulp van de bevingen ook bepaald dat Mars een gesmolten kern heeft. Ze zijn nog niet zeker of er achter een gesmolten buitenkern nog een solide binnenkern verstopt zit, zoals het geval is op aarde.
Doordat de Martiaanse korst droog en gebroken is, duren de bevingen daar ook zoveel langer dan aardbevingen. Ze weerkaatsen tussen scheuren in de korst en er is niet zoveel vocht om ze te absorberen. De bevingen die InSight heeft vastgesteld op Mars duurden gewoonlijk 10 tot 40 minuten.
Belangrijke reddingsactie
De drie recente grote bevingen hadden overigens evengoed niet waargenomen geweest, ware het niet dat de missie eerder dit jaar in een huzarenstukje slaagde om InSight ondanks veel moeilijkheden toch nog aan het werk te houden.
De zeer elliptische baan van Mars bracht de planeet verder van de zon, waardoor de Marsrover geconfronteerd werd met lagere temperaturen en meer op zijn eigen verwarming moest rekenen om warm te blijven. Daar kwam bij dat grote stofophoping op de zonnepanelen van InSight het vermogen van de lander had verminderd, waardoor de missie noodgedwongen energie moest besparen door bepaalde instrumenten tijdelijk uit te schakelen.
Als we eerder dit jaar niet snel hadden gehandeld, hadden we echt heel goede wetenschap gemist.
Het team van wetenschappers slaagde erin om de seismometer toch nog te laten werken met een originele en ietwat contra-intuïtieve aanpak: ze gebruikten de robotarm van InSight om langzaam zand te laten druppelen in de buurt van één van de zonnepanelen in de hoop dat windvlagen de korrels over het paneel zouden voeren en zo een deel van het stof erop zouden wegvegen. Het plan lukte en tijdens verschillende stofopruimingsacties zag het team dat het vermogensniveau redelijk stabiel bleef. Een hele opluchting. Nu Mars de zon weer nadert, begint de kracht van de lander weer te groeien.
“Als we eerder dit jaar niet snel hadden gehandeld, hadden we echt heel goede wetenschap gemist”, zegt Banerdt in een reactie. “Zelfs na meer dan twee jaar lijkt Mars ons nog iets nieuw gegeven te hebben met deze grote bevingen, die ook unieke eigenschappen hebben.”
Veel verder dan normaal
Terwijl de grootste beving van 18 september nog volop onderzocht wordt, weten de vorsers immers nu al een aantal interessante dingen van die van 25 augustus: zo vond de beving van 4.2 plaats op 8.500 kilometer afstand van InSight, dat is de verste beving die de lander tot nu toe heeft opspoord. De exacte locatie moet nog bepaald worden, maar één ding is zeker: de beving gebeurde te ver om te zijn ontstaan waar de Marsrover bijna alle vorige grote bevingen kon vastleggen, de ‘Cerberus Fossae’, een gebied meer dan 1.600 kilometer verder waar in laatste paar miljoenen jaren mogelijk lava heeft gestroomd. Eén erg intrigerende mogelijkheid is dat de beving gebeurde in ‘Valles Marineris’, het episch lange ravijnsysteem dat door de evenaar van Mars kronkelt.
Luidruchtig
Tot verbazing van de wetenschappers waren de twee bevingen op 25 augustus ook andere types. De beving van 4.2 kende trage vibraties met een lage frequentie, terwijl de beving van 4.1 heel snel en met vibraties van hoge frequenties gepaard ging. De tweede beving vond ook veel dichter bij de lander plaats, amper 925 kilometer. Wat de twee wel gemeen hebben - buiten dat het allebei om grote exemplaren ging - is dat ze beide overdag gebeurden op de meest winderige en, voor de seismometer, meest luidruchtige tijd op Mars.
Het is hoe dan ook allemaal goed nieuws voor seismologen: het kunnen bestuderen van verschillende grote bevingen van verschillende afstanden en met verschillende soorten seismische golven geeft meer informatie over de innerlijke structuur van een planeet.
En intussen luistert InSight naarstig en geduldig verder naar de hartslag van Mars, in de hoop nog veel meer te kunnen ontdekken. Helemaal zelfstandig even, want de volgende drie weken krijgen de landers op Mars geen commando’s, aangezien de aarde en de rode planeet zich nu aan tegenovergestelde kanten van de zon bevinden. Deze periode van solar conjunction gebeurt elke twee jaar.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Livios
Zonnepanelen plaatsen: deze 7 zaken moet je zeker weten
Dat zonnepanelen het duurzame antwoord zijn op fossiele brandstoffen en op de hoge energieprijzen hoeven we jou niet meer te vertellen. Maar waarop moet je zeker letten bij de installatie? Bouwsite Livios vroeg het aan enkele specialisten. -
Europese petitie om einde te maken aan dierproeven haalt belangrijke drempel: Commissie verplicht om verbod in overweging te nemen
De Europese Commissie heeft een petitie gevalideerd die pleit voor het beëindigen van elke vorm van dierproeven. Er werden meer dan 1 miljoen handtekeningen ingezameld in 22 Europese landen. De initiatiefnemers, waaronder GAIA en Animal Rights, zullen nu uitgenodigd worden op een hoorzitting in het Europees Parlement, terwijl de Commissie verplicht wordt het verbod in overweging te nemen. -
Gouden Cross
1+1 actie: schrijf voor de start van het WK veldrijden een Gouden Cross-ploeg in en krijg er een gratis team bij
Komend weekend vindt de apotheose van het veldritseizoen plaats. In het Nederlandse Hoogerheide strijden de renners om de felbegeerde regenboogtrui. Met de Gouden Cross kan je jouw eigen droomploeg samenstellen en zo prachtige prijzen scoren. Schrijf je voor de start van de wedstrijd bij de beloften (zaterdag 4 februari om 13 uur, red.) een ploeg in, krijg je er zelfs een gratis team bij. -
-
Perseverance 100 dagen op Mars: dit zijn de strafste foto’s tot nu toe
Honderd dagen al vertoeft rover Perseverance op de rode planeet. De Marsjeep maakte er onder meer foto’s van de bodem van de planeet, van zijn eigen camera’s en van de vluchten van minihelikopter Ingenuity. Een overzicht. -
Perseverance neemt allereerste monster van rots op Mars
Marsverkenner Perseverance heeft zijn eerste stuk rots op Mars te pakken. Het wagentje heeft het monster - dat later op aarde wordt onderzocht - in een containerbuisje geplaatst. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA wil onder meer uitzoeken of het materiaal bewijs bevat dat er ooit microben op de rode planeet hebben geleefd. -
Mijntelco
Streamingdienst toevoegen aan je telecompakket? Je komt vaak duurder uit dan bij een apart abonnement
Wie vandaag voor een telecombundel met tv kiest, heeft daarbij de mogelijkheid om één of meer streamingdiensten aan zijn pakket toe te voegen. Via je decoder of de televisie-app van je provider kan je dan je favoriete films en series streamen. Maar is dat ook een voordelige formule? Of neem je die abonnementen toch beter apart? Mijntelco.be zocht het uit. -
Brazilië wil oud vliegdekschip met asbest in oceaan laten zinken, en dat zorgt voor veel onbegrip: “Er is geen alternatief”
Brazilië is van plan een buiten gebruik gesteld en beschadigd vliegdekschip vol met asbest tot zinken te brengen in de oceaan. Er is geen alternatief, zeggen de autoriteiten, tot woede en onbegrip van milieuactivisten.
4 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageerguido van der heyden
Ives Ameel
johanneke li
Marianne Van den Lemmer