Honderd jaar geleden werd Congo Belgisch

Op 15 november zal het honderd jaar geleden zijn dat Belgisch Congo een kolonie werd. Dat gebeurde nadat koning Leopold II de Onafhankelijke Staat Congo overdroeg aan België. De honderdste verjaardag wordt noch in Kinshasa, noch in Brussel gevierd.

De verjaardag vindt plaats op het ogenblik dat er tal van pogingen aan de gang zijn om te trachten de relaties tussen België en de huidige Democratische Republiek Congo te normaliseren. Achtenveertig jaar na de onafhankelijkheid van het Afrikaanse land, op 30 juni 1960, zijn beide landen al zes maanden in een zoveelste crisis verwikkeld.

Hoewel 15 november 1908 de datum is waarop Congo officieel een Belgische kolonie werd, na de stemming van een wet, het zogenaamde "Koloniaal Charter", op 18 oktober 1908, was de overdracht slechts het eindpunt van een lang engagement van Leopold II. Hij was koning sinds 1865 en geïnteresseerd in Afrika, hoofdzakelijk voor de grondstoffen, na mislukkingen in China, Japan, Borneo en in de Soedanese regio Boven-Nijl.

De koning riep in 1876 een internationale geografische conferentie bijeen. Daarna werd een Internationale Afrikaanse Vereniging opgericht, gevolgd door een Internationale Vereniging van Congo, met de hulp van de Britse ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley.

Op 1 juli 1885, na de Conferentie van Berlijn waarop een akkoord moest worden gevonden voor de verdeling van Centraal-Afrika, richtte Leopold II de Onafhankelijke Staat Congo op. Hij was vorst van het gebied, dat 2,344 miljoen vierkante kilometer groot, tachtig keer de oppervlakte van België, is.

Miljoenen slachtofffers
Het werkregime van Leopold II leidde tot honderdduizenden à miljoenen slachtoffers, in combinatie met de ontvolking veroorzaakt door nieuwe ziektes die de Europeanen meebrachten. Er zijn echter geen betrouwbare cijfers door een gebrek aan correcte informatie over de toenmalige Congolese bevolking, zo menen de meeste historici.

Geleidelijk aan leidden de druk van de publieke opinie en diplomatieke handelingen tot het einde van de soevereiniteit van Leopold II en tot de annexatie van Congo als kolonie door België. Op 30 juni 1960 werd Congo, na 52 jaar kolonisatie, onafhankelijk.

De kolonisatie van Congo door België werd gekarakteriseerd door de exploitatie van grondstoffen enerzijds en een gebrek aan visie van de toenmalige Belgische autoriteiten anderzijds. Dat stelt professor Isidore Ndaywel-è-Nziem, een eminent Congolees historicus. Na de onafhankelijkheid heeft België zich onvoldoende bekommerd om de verbetering van de levensstandaard en het onderwijsniveau, meende de historicus vrijdag in een onderhoud met het persagentschap Belga.