Hoe slechter het voetbal, hoe hechter de fans

Een nieuwe studie van wetenschappers aan de universiteit van Oxford heeft aangetoond dat de prestaties van een voetbalploeg een grote weerslag kunnen hebben op de supportersgroep. Maar in tegenstelling tot wat men zou verwachten moeten de voetballers daar geen goede prestatie voor neerzetten. Integendeel, hoe meer ze verliezen, hoe meer de supporters hun identiteit verbonden raakt met de club. Zo beschouwen fans van voetbalploegen die onderaan bungelen in de Britse Premier League elkaar meer als familie dan degenen van succesvollere clubs. Er waren zelfs supporters die, in een hypothetische situatie, hun leven zouden geven voor hun medesupporters.

Hoe kwamen de onderzoekers tot deze bevindingen? Hiervoor analyseerden de wetenschappers een decennium aan clubstatistieken om de 5 meest en minst succesvolle ploegen te selecteren. De 5 beste bleken Manchester United, Arsenal, Chelsea, Liverpool en Manchester City te zijn en de 5 slechtste clubs Crystal Palace, Hull, Norwich, Sunderland en West Bromwich Albion. Meer dan 750 fans van elk van deze voetbalploegen werd ondervraagd om te bepalen hoe verbonden ze zich voelden met andere fans en hoe bereid ze zouden zijn om voor een trein te springen om 5 medesupporters te redden. Daarnaast werd er ook gekeken naar hoe ontevreden ze zich voelden.

Van de Crystal Palace-fans was meer dan 1 op de 3 bereid om zichzelf op te offeren terwijl dat nog geen 1 op de 10 was voor Arsenal fans. Fans van Manchester City bleken een hechtere band te hebben dan die van andere topclubs, wat wellicht te maken heeft met hun recentere klim naar de top. Maar hun bereidheid om zichzelf op te offeren was even laag als bij de andere top 5 voetbalploegen. De club met de meest hechte fans bleek Hull te zijn, degene met de minst hechte Chelsea, historisch gezien ook één van de meest succesvolle.

Maar waarom verenigen nederlagen deze supportersgroep? Eerdere studies hebben aangetoond dat gedeelde smart, zoals een degradatie of verlies in een derby, wel degelijk halve smart is. Ze leiden namelijk tot een versterking van de band met andere groepsleden. Euforische gebeurtenissen kunnen supporters ook sterk binden aan hun groep, maar het zijn de dysforische die hen echt bijblijven en het meeste potentieel hebben om fans samen te brengen. Daarnaast is er ook de cognitieve dissonantietheorie die een verklaring kan bieden voor deze toch wel uitzonderlijke loyaliteit. Het is namelijk zeer stressvol voor een persoon om je te gedragen op een manier die in tegenstrijd is met je overtuigingen. Bijvoorbeeld het besteden van geld en tijd aan een voetbalploeg die niet presteert. Om de stress te verminderen die opduikt bij de vraag ‘waarom doe ik mezelf dit aan’, kunnen trouwe fans een antwoord in hun hoofd creëren dat luidt: ‘omdat ik zoveel van mijn club hou’.

Dit soort onderzoek dat leidt tot een beter begrip van supportersgroepen heeft enorme potentiële voordelen. Niet enkel voor de voetbalploegen zelf, maar ook voor de samenleving. Zo kunnen clubs hun trouwe fans oproepen om na een nederlaag zich vreedzaam te gedragen en samen te komen om hun ervaringen over de wedstrijd te delen. Daarnaast zijn er ook al toonaangevende maatschappelijke projecten zoals het ‘Twinning Project’, waarbij voetbalploegen gevangenissen helpen om recidivisme van misdadigers tegen te gaan. Tot slot kan het dragen van dezelfde voetbaltruitjes en het verenigd gevoel ook een grote impact hebben op sociale thema’s zoals bijvoorbeeld seksisme en racisme.