Hij stond bekend als woeste en genadeloze piraat, maar ontdekking in wrak van zijn schip toont andere kant van Zwartbaard

Het wrak van Queen Anne’s Revenge werd in 1996 ontdekt, op een zandbank voor de kust van de Amerikaanse staat North Carolina. Zwartbaard liep er exact 300 jaar geleden vast, in 1718. Sindsdien slaagden archeologen erin om een heleboel van de voorwerpen aan boord te bergen: van kanonnen, glazen juwelen en munten tot potten en goudpoeder. En dat gaf de wetenschap een unieke kijk in het leven van de piraten uit de 18de eeuw.

Toen onderzoekers in 2016 de kamer van een van de kanonnen van het schip proper aan het maken waren, ontdekten ze dat er een bundel nat textiel in zat. En daarin zaten papieren fragmenten met tekst erop. De door buskruit zwartgeblakerde prop kan hebben gediend als een plug die het kanon moest beschermen voor aantasting door de elementen.

Er werden in totaal 16 papieren fragmenten gevonden. Zeven ervan waren leesbaar. De eerste woorden die in het oog sprongen waren ‘zuiden’ en ‘doorgronden’. “Maar het ultieme sleutelwoord bleek ‘Hilo’ te zijn”, aldus een van de onderzoekers, conservator Kimberly Kenyon. “Het was schuin gedrukt, waardoor we vermoedden dat het een plaatsnaam was. Experts ontdekten vervolgens dat het voorkwam in een boek van kapitein Cook over het plunderen van een eiland in de Grote Oceaan: Ilo.” (lees hieronder verder)

De wetenschappers slaagden er zo in om het boek te identificeren waaruit de fragmenten kwamen: ‘A Voyage to the South Sea, and Round the World, Perform’d in the Years 1708, 1709, 1710 and 1711 by Captain Edward Cook’. Dat werk beschrijft de avonturen van de bekende kapitein op twee van zijn schepen: de Duke en de Dutchess. Het maakt ook melding van de redding van Alexander Selkirk, die gedurende vier jaar schipbreukeling was op een eiland. Selkirk was de man op wie schrijver Daniel Defoe in 1719 de figuur van Robinson Crusoe baseerde.

De vondst werd gisteren wereldkundig gemaakt door conservator Erik Farrell van het Queen Anne’s Revenge (QAR) Conservation Lab, tijdens de jaarlijkse vergadering van de Society of Historical Archaeology. Die vindt momenteel plaats in New Orleans. (lees hieronder verder)

Het doet vermoeden dat Zwartbaard en zijn bemanningen niet alleen woeste en genadeloze piraten waren, maar ook wel hielden van een goed boek. Historische bronnen brachten volgens Kenyon eerder al aan het licht dat de zeemannen in staat geweest moeten zijn om te lezen en te schrijven. Ze moesten immers de kaarten kunnen ontcijferen voor de navigatie. Er zijn ook verslagen die vermelden dat Zwartbaard een dagboek bijhield, maar dat zou na zijn dood gestolen zijn. De piraten hielden dus blijkbaar ook van avonturenverhalen.

Zwartbaard stierf overigens amper enkele maanden nadat hij was gestrand met de Queen Anne’s Revenge. Hij sneuvelde tijdens een gevecht met troepen van de Britse zeemacht in Pamlico Sound, niet zo ver van waar zijn schip kort daarvoor ten onder was gegaan.  

Kenyon is er overigens van overtuigd dat het wrak nog lang niet al zijn geheimen prijs heeft gegeven. "De helft van het schip moet nog opgegraven worden en ligt nog op de bodem van de zee. En er wachten ook nog 100.000 van de 400.000 artefacten die we wél al bovenhaalden op conservatie."