Het meer zou zich vlakbij de ijskap aan de Zuidpool van Mars bevinden, op 1,5 kilometer onder de oppervlakte zitten en een diameter van ongeveer 20 kilometer hebben. De diepte van het meer kon nog niet bepaald worden, maar het onderzoeksteam schat die op minstens een meter. Het zou het allereerste effectieve bewijs zijn van vloeibaar water op de planeet. 

Professor Roberto Orosei van het Italiaanse National Institute for Astrophysics leidde de studie, die gepubliceerd werd in het wetenschappelijke tijdschrift Science. “Dit is een plek op Mars waar leven mogelijk zou kúnnen zijn”, zegt hij. “Het is niet meteen de ideale vakantieplek, maar er zijn organismen op Aarde die overleven in vergelijkbare omstandigheden. Er zijn micro-organismen op Aarde die zelfs in ijs kunnen overleven.”


Hoe werd de ontdekking gedaan?

Met Marsis, een radar aan boord van de Mars Express-satelliet van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Een dergelijk instrument onderzoekt het oppervlak van de planeet en de laag daar meteen onder door er een signaal naartoe te sturen en dan te kijken wat er terugkomt. (lees hieronder verder) 

Wat betekent het voor leven?

Nog niets. “We weten al lang dat de oppervlakte van Mars geen ideaal decor is voor leven zoals wij het kennen, vandaar dat de zoektocht zich concentreert op de lagen er meteen onder”, zegt dokter Manish Patel van de Open University. “Daar is voldoende bescherming voor schadelijke straling vanuit de ruimte en is er een iets gunstiger druk en temperatuur. En belangrijkst van al: water kan er bestaan in zijn vloeibare vorm. En dat laatste is een belangrijk element voor leven.”

Volgens de nieuwe waarnemingen is er dus effectief water aanwezig op de rode planeet, maar een bewijs van leven is er (nog) niet. “We hebben nu wel een plaats waar we ernaar kunnen zoeken”, aldus nog Patel. “Een beetje als een schatkaart.”  

Dokter Claire Cousins van de Britse University of St Andrews waarschuwt wel dat het water extreem koud zou kunnen zijn. “Dat zou ook een uitdaging zijn voor potentieel leven”, zegt ze. Om vloeibaar te blijven in ijskoude omstandigheden zoals op Mars zouden er bovendien veel zouten in het water zitten volgens de onderzoekers, die uitgaan van een watertemperatuur tussen -70 en -10 graden Celsius. (lees hieronder verder) 

En nu?

Verder onderzoek. “De metingen moeten nu ook elders op Mars gedaan worden”, aldus dokter Matt Balme van de Open University. “En we moeten op zoek gaan naar soortgelijke waarnemingen. Als het mogelijk is moeten alternatieve verklaringen onderzocht worden en – hopelijk – uitgesloten. Misschien is dit een aanleiding om een nieuwe missie te ondernemen naar Mars en een boring te doen naar het water. Dat zou wel een zeer ambitieuze onderneming zijn.”

Dat wordt beaamd door professor Orosei. “Daar geraken en het ultieme bewijs bovenhalen zal geen eenvoudige opdracht zijn. We zullen er een robot voor naar Mars moeten voor sturen, die door 1,5 kilometer ijs kan boren. Dat zal technologische ontwikkelingen vergen die nu nog niet beschikbaar zijn.” (lees hieronder verder)

De vondst was een werk van lange adem, zegt astrofysica Leen Decin, die aan de KU Leuven verbonden is. "Wat je nu ziet, is iets waar men al heel lang mee bezig is. Men heeft al eens uitgedroogde ringen gevonden, wat zou kunnen wijzen op opgedroogde rivieren, maar dat hoeft niet per se van water geweest te zijn. Nu hebben de wetenschappers aanwijzingen gevonden dat er onder de ijskappen echt vloeibaar water zit", legt ze uit.

De ontdekking is belangrijk omdat vloeibaar water als een soort "katalysator" werkt om levende organismen te krijgen, zegt Decin, maar een garantie op leven is het niet. Het ondergrondse meer "kan een aanwijzing zijn dat er op Mars een omgeving is waar dat proces zou kunnen plaatsvinden". Allemaal heel voorwaardelijk dus, maar "dit is het beste bewijs van vloeibaar water op een planeet die niet de onze is", zegt Decin.

De volgende stap is volgens haar verder onderzoek met de nieuwe robotjeeps. De huidige generatie van die onbemande tuigen kan nu al boren in de rotslaag van Mars, maar de nieuwste modellen geraken een stuk dieper. "Daarmee kan gezocht worden naar stalen van dat vloeibaar water, waarin heel misschien aanwijzingen van levende organismen - en dat kan heel primitief zijn - teruggevonden worden." Wetenschappers kunnen ook op zoek gaan naar fossielen in de rotslagen van levensvormen die vroeger op de planeet geleefd zouden kunnen hebben.