#extreemweer: kans op een supercel

Als er hevig onweer voorspeld wordt en de juiste ingrediënten aanwezig zijn, dan vormt er zich soms een supercel. Dat is het zwaarste type onweer dat je op onze planeet kan tegenkomen. De naam werd ooit in de Verenigde Staten bedacht en is vrij simpel te verklaren. Een enkele onweersbui wordt een ‘cel' genoemd. Maar sommige zijn zo krachtig dat ze het voorvoegsel ‘super’ krijgen. Dat is niet voor niets. Een supercel zorgt niet enkel voor heel wat overlast in de vorm van grote hagelstenen en zware windstoten maar gaat ook veel langer mee dan een gewone onweersbui. Van een gewoon onweer ben je meestal in een uur af. Een supercel kan daarentegen tot 24 uur meegaan. Echt zware exemplaren zijn eerder zeldzaam in onze streken, maar lichtere  verschijnen jaarlijks wel één of meerdere keren. Zo werd er gisteren nog een supercel gespot nabij Charleroi.

Een supercel kan alleen maar ontstaan wanneer er aan een aantal voorwaarden voldaan zijn. Allereerst moet er voldoende warmte en vocht aanwezig zijn onderaan in de atmosfeer. Dat zorgt voor veel energie en is de voedingsbron voor de supercel. Daarnaast moet de temperatuur hogerop ook flink wat kouder zijn dan die boven de grond. Hoe groter het verschil, hoe onstabieler de atmosfeer. Deze basis is in principe hetzelfde voor elk type onweer. De warme lucht boven het aardoppervlak zal stijgen en vormt vervolgens cumulonimbuswolken. Ook wel bekend als onweerswolken. 

Maar bij een supercel is er nog een extra element nodig: windschering. Dat betekent dat de wind op verschillende hoogten uit een andere richting komt of met een andere snelheid waait, of zelfs beiden. Daardoor begint de lucht horizontaal te draaien. Wanneer deze horizontale rotatie in contact komt met de opwaartse stroom lucht van de onweerswolk zal zijn horizontale positie veranderen naar een verticale. Een supercel is dus een onweerswolk met een ronddraaiende kern. Die kern noemt met de mesocycloon. 

Een supercel kan enorm worden. In de Verenigde Staten is het niet ongebruikelijk dat ze tot wel 18 km hoog zijn met een doorsnede tot 80 km. Dat is een wolk waarvan het ene uiteinde tot in Brugge komt en het andere tot in Hasselt. Maar bij ons zijn ze vaak minder imposant met een hoogte van meer dan 16 km en doorsnede van 30 km. Weliswaar nog steeds een pak groter dan een doorsnee onweersbui die maar tot 12 km hoogte gaat en in doorsnee 15 km is. 

Maar niet enkel de grootte verraadt dat het om een supercel gaat, ook de vorm. Hij is namelijk makkelijk te onderscheiden van gewone onweersbuien. Die laatste lijken vanop een afstand gewoon op een rechtopstaande grotere versie van een stapelwolk. Een supercel daarentegen heeft wat weg van een kurkentrekker die schuin in de lucht hangt. 

Velen denken bij het vallen van de term supercel ook al meteen aan windhozen. In theorie kan een supercel voor windhozen zorgen. Al is die kans zeer klein. Slechts 1 op 1000 onweerswolken groeit uit tot een supercel en bij maar 1 op 5 à 1 op 6 daarvan vormt er zich een windhoos. Jaarlijks komen er gemiddeld zo’n 3 tot 5 tot ontwikkeling in België. Al zijn de windhozen hier zelden zo destructief als degene aan de overkant van de Atlantische Oceaan.

Ook vandaag in de namiddag kan er nog een supercel ontstaan. Maar zelfs wanneer dit niet het geval is, moet je nog steeds oppassen voor een stevige ‘gewone’ onweersbui. Daarom heeft het KMI ook code geel afgekondigd voor het noorden en noordwesten van België van 15 uur tot 23 uur.