Deze kleine waterwezentjes helpen wetenschappers om de impact van het leven in de ruimte in kaart te brengen

Exact één jaar geleden stuurde het ‘Rotifers in Space project’ voor het eerst raderdiertjes naar het Internationaal Ruimtestation (ISS). Morgen vertrekt de nieuwe lichting om de astronauten te gaan vergezellen. Raderdiertjes zijn microscopische kleine waterwezentjes, kleiner dan een millimeter, met heel wat opmerkelijke eigenschappen. Als ze uitdrogen kunnen ze jaren in een soort slaaptoestand overleven, en om zichzelf voort te planten hebben ze al miljoenen jaren geen partner meer nodig aangezien ze zichzelf gewoon kunnen klonen. Daarnaast zijn ze ook goed bestand tegen grote dosissen straling. Raderdiertjes kunnen namelijk 200 keer meer straling verdragen dan de mens. Dat alles maakt ze de ideale kandidaat voor deze missie.

Tijdens hun eerste ruimtemissie cirkelden de diertjes gedurende twee weken in een baan rond de aarde. Na een succesvolle terugkeer naar het aardoppervlak gingen wetenschappers na of de raderdiertjes al dan niet veranderd waren. Eerste, nog niet gepubliceerde, resultaten tonen aan dat de ruimtemissie geen impact lijkt gehad te hebben op hun vermogen om zich voort te planten. De genetische analyses die duidelijk moeten maken of er fouten in het DNA van de nakomelingen zijn geslopen door hun verblijf op het ISS lopen momenteel nog.

En nu zijn 1,8 miljoen nieuwe raderdiertjes klaar om zaterdag 5 december mee te vliegen met een Falcon 9-raket van Space X. Dit keer willen de wetenschappers onderzoeken of DNA-schade even vlot in de ruimte kan hersteld worden als hier op aarde. Daarom werden de raderdiertjes op voorhand blootgesteld aan straling om schade te veroorzaken. Een deel van hen blijft hier op aarde, de rest vliegt naar het ISS. Op het einde van de missie kunnen de wetenschappers dan gaan vergelijken: hebben de diertjes in de ruimte hun DNA even vlot kunnen herstellen als op aarde? En beïnvloeden gewichtloosheid en kosmische straling het herstelproces?

En het verhaal eindigt hier niet, want er staat ook al een derde experiment gepland. Dat zal uitgevoerd worden in 2025. Het wordt de ultieme test voor de raderdiertjes, want ze zullen dan niet binnen maar buiten het ISS vertoeven. Dat betekent extreme temperaturen, een vacuüm omgeving en hoge dosissen kosmische straling. Als ook deze missie succesvol verloopt, dan levert dit alles een schat aan informatie op. Als we inzicht verkrijgen in hoe dit organisme DNA herstelt, dan kan die kennis misschien gebruikt worden om de weerstand van onze astronauten tegen straling te verhogen. Maar het is ook bruikbaar hier op aarde voor de bescherming van beroepsmatig blootgestelde personen of kankerpatiënten tegen de nadelige effecten van straling.