De ramadan heeft een positieve impact op de schoolresultaten: “Hoe zwaarder de vastenmaand, hoe hoger de scores”
De cijfers liegen niet: islamitische scholieren presteren beter op hun toetsen dankzij de ramadam. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Dit effect is zelfs nog sterker als er meer leerlingen met een moslimachtergrond op een school bijeen zitten. Goed om te weten dus nu de ramadan weer gestart is. Hoe dit komt weten de onderzoekers niet zeker, maar ze hebben wel enkele hypotheses.
Joost van EgmondBron:trouw.nl
Duitse wetenschappers zijn erin geslaagd om op ingenieuze wijze meer inzicht te verkrijgen in de impact van religie op onderwijs. Iets wat normaal gezien niet makkelijk is om te meten. Hun geheim wapen? De ramadan. De islamitische vastenmaand waarin gelovigen (onder andere) vasten van zonsopgang tot zonsondergang.
De ramadan verschuift namelijk elk jaar in de schoolkalender. Dat komt omdat het jaarlijkse ritueel in de negende maand van de islamitische kalender valt. Die kalender is korter dan onze Gregoriaanse, waardoor de datum elk jaar verschuift. Dat kan een groot verschil maken voor het vasten als je niet op de evenaar woont. Valt de ramadan in de zomer, dan zal het zwaarder zijn omdat je meer uren moet overbruggen tussen zonsopgang en -ondergang.
Dit kan je als wetenschapper makkelijk meten in ‘uren daglicht' en gebruiken voor onderzoek. Die data kun je vervolgens afzetten tegen internationaal gestandaardiseerde onderwijstoetsen, die proberen te meten hoe scholieren het er vanaf brengen in vergelijking met andere landen. Dat deden de onderzoekers en ze publiceerden hun bevindingen in het Journal of Economic Behavior and Organization.
Hoe zwaarder de ramadan, hoe hoger de scores
Verschillende analyses wezen allemaal in dezelfde richting. In landen waar de bevolking overwegend moslim is, lagen de scores voor wiskunde en natuurkunde beduidend hoger na een zware ramadan. 10 procent meer daglichturen betekende pakweg een 11 procent hogere score onder 15-jarigen op de Timss-toets. Dat is een vierjaarlijkse internationale test die een brede groep landen onderzoekt. Landen waar moslims een kleine minderheid vormden, hadden deze opsteker niet.
Leerlingen met ouders die uit een islamitisch land zijn geïmmigreerd scoren lager op de Pisa-test, maar in jaren met een zware ramadan was hun achterstand kleiner.
Ook keken ze hoe leerlingen met een moslimachtergrond presteerden binnen West-Europese landen. Hiervoor haalden ze de Pisa-test erbij, een prestigieus onderzoek onder 15-jarigen dat wordt georganiseerd door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso). Dat gaf een vergelijkbaar patroon. Leerlingen van wie de ouders uit een islamitisch land zijn geïmmigreerd scoren bij deze toets structureel lager dan de gemiddelde leerling, maar in jaren met een zware ramadan was die achterstand kleiner. Dat gold voor zowel wiskunde en natuurkunde als voor lezen.De onderzoekers konden zelfs aantonen dat dit effect sterker is als er meer leerlingen met een moslimachtergrond op een school bijeen zitten.
Sociaal kapitaal en discipline
Eerdere onderzoeken wezen op een negatief studie-effect van de vastenmaand. Maar dat was eerder op de korte termijn. Een Nederlands onderzoek wees tien jaar terug bijvoorbeeld uit dat studenten tijdens de ramadan minder goed scoren. Hoe meer weken van de vastenmaand overlapten met een studiemodule, hoe minder goed het ging. Ook andere studies wijzen op een voor de hand liggend effect: wie vast, scoort minder goed bij fysiek en mentaal uitdagende taken.
Wie vast, oefent daarmee discipline en doorzettingsvermogen, eigenschappen die helpen bij het leren.
Maar de resultaten van deze nieuwe studie wijzen op een positief effect op lange termijn. De toetsen vonden plaats na afloop van de vastenmaand, soms maanden later. De economen bieden hiervoor een aantal mogelijke verklaringen. Wie vast, oefent daarmee discipline en doorzettingsvermogen, eigenschappen die helpen bij het leren. En hoe uitdagender de vastenopdracht, hoe beter dat doorzettingsvermogen wel eens zou kunnen zijn.
Een andere verklaring is die van sociaal kapitaal, de maatschappelijke factoren die mensen helpen het beste uit zichzelf te halen. Samen vasten kan hechte banden vormen tussen leerlingen die hen helpen te presteren. Ook een samenhorigheidsgevoel als groep kan daaraan bijdragen. De bevinding dat de ‘toetsbonus’ na een zware ramadan groter is naarmate er meer leerlingen met een moslimachtergrond op een school zitten, sterkt de onderzoekers daarin.
Rechters milder tijdens ramadan
De studie naar schoolresultaten was niet de enige die een opmerkelijke bijvangst wist te meten van de islamitische vastenmaand. Onderzoekers publiceerden in Nature de bevinding dat rechters in Pakistan en India opmerkelijk milder vonnissen tijdens een zware ramadan. Een verdachte maakte grotere kans op vrijspraak als de dagen langer waren. Ook werd er minder vaak beroep aangetekend tijdens het vonnis en werden uitspraken minder vaak teruggedraaid. Als klap op de vuurpijl lag de recidive ook niet hoger, bleek uit een analyse van een half miljoen rechtszaken in de afgelopen vijftig jaar.
