In september gaat een nieuwe wetenschappelijke studie FORTE, een samenwerking tussen SCK CEN en UGent, van start in het European Space Research and Technology Centre (ESTEC) van ESA. Een groep wetenschappers wil met dit onderzoek te weten komen of een korte blootstelling aan een zwaartekracht groter dan die op aarde een vertraagde wondheling kan tegengaan.

Zo een hyperzwaartekrachtkuur kan bijvoorbeeld nuttig zijn voor onze astronauten, vertelt doctoraatsstudente Eline Radstake. “In de ruimte moet het lichaam van astronauten heel de tijd omgaan met extreme omstandigheden. Dat gaat van kosmische straling tot sociaal isolement. Hun lichaam raakt hierdoor gestresseerd en begint onder andere cortisol aan te maken. Als dit stresshormoon te lang aanwezig blijft in hun lichaam kan dat hun afweersysteem onderdrukken. En laat dit nu net een belangrijke rol spelen in onze wondgenezingsprocessen. En langdurige gewichtloosheid maakt dit allemaal nog eens erger.”

Als er veelbelovende resultaten voortkomen uit het experiment zijn trouwens niet enkel de astronauten geholpen. De mogelijke voordelen beperken zich namelijk niet tot de ruimte. “We gaan ook bestuderen welke eiwitten er een cruciale rol spelen om het helingsproces efficiënt te doen verlopen”, legt SCK CEN radiobiologe Mieke Verslegers uit. “Die inzichten kunnen op aarde bijvoorbeeld van pas komen bij patiënten die een moeilijke wondgenezing ervaren.”

Maar hoe zorg je voor een zwaartekracht die groter is dan degene die we elke dag ervaren? Daarvoor maken de wetenschappers gebruik van de Large Diameter Centrifuge van ESA. Dit toestel met een diameter van 8 meter kan door snel om zijn as te draaien voor 20G zorgen, dat is 20x zoveel als de zwaartekracht op aarde. Ze gaan daar weliswaar geen astronauten in steken met een wonde, maar wel gestresseerde en gewonde cellen. En dat zijn niet zomaar eender welke cellen maar ‘normale humane dermale fibroblasten’. Al noem Eline ze liever de constructiewerkers van onze huid. “Zodra er een wond gevormd is, spoeden deze cellen zich naar de wond en beginnen ze daar het huidweefsel weer op te bouwen. Daarbij rekenen ze op onze immuuncellen, die helpen hen om de ‘gapende wonde’ sneller te kunnen dichten.”

En net zoals bij de astronauten het geval is worden de cellen na hun stressbehandeling onderworpen aan gewichtloosheid. Dat doen de wetenschappers met behulp van een random positioning machine. “Pas daarna mogen ze aan boord van de centrifuge, en dat voor een zestal uur, waarna we ze opnieuw op een random positioning machine plaatsen. Want astronauten zouden tijdens een ruimtereis na een ‘hyperzwaartekrachtkuur’ ook weer in een gewichtloze omgeving terechtkomen. Diezelfde situatie willen we met het experiment nabootsen”, verduidelijkt de doctoraatstudente. 

Binnen een aantal maanden zullen we dus misschien te weten te komen of een ‘hyperzwaartekrachtkuur’ het tij kan keren en een vertraagde wondgenezing kan tegengaan.