Voor het eerst sinds metingen jaar zonder ozondagen, met dank aan regenachtige zomer

Een ozondag is een dag met op minstens één meetplaats een overschrijding van de Europese informatiedrempel van 180 microgram ozon per kubieke meter lucht (µg/m³). Die drempel werd dit jaar in België voor het eerst sinds de metingen geen enkele keer overschreden.

"De belangrijkste reden was de regenachtige zomer zonder hittegolven. Hoge ozonconcentraties komen immers voor op warme en zonnige dagen", zegt Ircel. In 2020 - met een warme en droge zomer en een hittegolf in augustus - waren er twaalf ozondagen en werd op één dag zelfs de alarmdrempel van 240 µg/m³ overschreden.

"Naast het weer zorgt de daling, op Europese schaal, van de uitstoot van stikstofoxiden en vluchtige organische componenten de laatste decennia voor almaar minder intense ozonpieken", licht Ircel toe. "Het aantal ozondagen en de intensiteit van de ozonpieken neemt, bij vergelijkbare en zelfs ongunstigere weersomstandigheden, daardoor af."

Voorts stelt de Europese Unie een ozonstreefwaarde van gemiddeld maximaal 120 µg/m³ over acht uur voorop, waarbij die waarde over een periode van 3 jaar niet meer dan 25 keer overschreden zou mogen worden. Door het lage aantal dagen met hoge ozonconcentraties in 2021, blijft dat gemiddelde over de jaren 2019, 2020 en 2021 op alle meetplaatsen onder de 25 dagen. De veel strengere advieswaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van 100 µg/m³, met maximaal drie à vier overschrijdingen per jaar, wordt nergens in België gehaald. Zelfs niet met milde zomers zoals die van dit jaar. 

De WHO verlaagde zijn jaaradvieswaarde voor stikstofdioxide in september nog fors, van 40 naar 10 µg/m³, en voerde ook een dagadvieswaarde van 25 µg/m³ in. “De strengere jaaradvieswaarde wordt enkel in de meest landelijke meetstations in Vlaanderen en ten zuiden van de Samber- en Maasvallei gehaald”, zegt Ircel. “De zeer strenge dagadvieswaarde wordt alleen gehaald in landelijke meetstations in de Ardennen.”

Wat stikstofdioxide betreft, waarvan de vervuiling gerelateerd is aan het verkeer, was er ook dit jaar weer een positieve impact van de coronapandemie, al was die kleiner dan in 2020. De Europese jaargrenswaarde van 40 µg/m³ werd net als vorig jaar in geen enkel automatisch meetstation overschreden. Zo bedroeg het jaargemiddelde in het station op het kruispunt Kunst-Wet in Brussel 38 µg/m³, 2 µg/m³ hoger dan in 2020, maar gevoelig lager dan voor de coronacrisis.

Tot slot analyseerde Ircel al de fijnstofwaarden op basis van de voorlopige gegevens. De Europese jaarwaarden werden op alle meetplaatsen gerespecteerd, terwijl de Europese daggrenswaarden in Vlaanderen en Brussel voor het achtste jaar op rij en in Wallonië voor het zevende opeenvolgende jaar onder de drempel bleven. De coronapandemie heeft maar een beperkte invloed op het fijn stof, omdat niet alleen het verkeer, maar ook de industrie, de huishoudens en de landbouw er belangrijke bronnen van zijn. Na dalingen in 2019 en 2020 was er in 2021 wel weer een stijging van de jaargemiddelde fijnstofconcentraties.