In het satirische programma ‘De Ideale Wereld’ van donderdagavond werd gespot met de persconferentie van de Vlaamse regering over het relanceplan ‘Vlaamse veerkracht’. Dat op zich is volgens minister-president Jan Jambon ook geen probleem. “Scherpe satire gericht op publieke personen, zoals politici, moet altijd kunnen”, stelt Jambon. Maar er is een beeldfragment waarbij de presentator zegt dat de “oude machtige blanke mannen” de vergaderzaal verlaten om plaats te maken voor een zwarte vrouw die komt poetsen.

De vrouw in het fragment is een ervaren medewerkster van de Vlaamse overheid van Somalische afkomst. Dat zij in het programma wordt afgeschilderd als een zwarte poetsvrouw of dienstmeid van “machtige blanke mannen”, is bij de ministers van de Vlaamse regering in het verkeerde keelgat geschoten. De voltallige regering reageert “geschokt”.

“Deze vrouw, die ooit vluchtte voor het geweld in haar geboorteland, werkt al ruim vijftien jaar voor de Vlaamse overheid. Zij was medewerkster van verschillende eerste ministers en ministers-presidenten. Ook vandaag is zij op het kabinet van de Vlaamse minister-president de eerste verantwoordelijke voor alle protocollaire aangelegenheden. In die functie ontvangt en begeleidt zij binnen- en buitenlandse regeringsleiders en zelfs staatshoofden. Dat werk doet zij uitstekend en met grote nauwgezetheid. Iedereen is vol lof over haar”, staat in een gezamenlijke reactie van de regering.

Toen de dame vanochtend de beelden zelf te zien kreeg, reageerde ze diep verdrietig. “Zij voelt zich door de tv-makers vernederd en gekwetst”, klinkt het. “Allen zijn we geschokt”, stelt minister-president Jan Jambon. “Dit is onaanvaardbaar en kan nooit als humoristisch worden bestempeld”, meent Jambon. En hoewel satire gericht op publieke personen moet kunnen, is dit fragment volgens Jambon onaanvaardbaar. “Nu hebben ze een topvrouw diep geraakt, ook in haar arbeidsfierheid. Dit is er ver over. Schandelijk, dat woord is hier op zijn plaats.”

Presenator Jan Jaap van der Wal reageert schriftelijk op de scherpe veroordeling van de Vlaamse regering. “In de monoloog bespreken we op een humoristische manier beelden uit de actualiteit; we geven er satirische commentaar bij. We baseren ons op wat we zien. Beelden liegen niet, maar ze tonen inderdaad niet altijd de hele waarheid en dat is hier zeker het geval”, stelt van der Wal. “Met wat we nu weten, zouden we een grap over deze regeringsmedewerkster niet hebben gemaakt. Het was uiteraard ook niet de bedoeling om haar te schofferen. We begrijpen dat dit verkeerd is binnen gekomen. Ik zal contact opnemen met de medewerkster en haar ook persoonlijk mijn oprechte excuses overbrengen”, klinkt het nog. 

Er is inmiddels overleg geweest tussen Van der Wal en de Vlaamse regering. De presentator wist niet wie de vrouw was, klinkt het. Ze werkte eerder voor Yves Leterme en Herman Van Rompuy (beiden CD&V), later ook voor Geert Bourgeois (N-VA). Mocht hij die context gekend hebben, dan had hij die grap nooit gemaakt, zegt productiehuis Woestijnvis.

VRT-woordvoerder Bob Vermeir geeft aan De Morgen aan dat er geen plannen zijn om het fragment of de uitzending online te schrappen. Dat gebeurde wel vorig jaar, toen er felle kritiek kwam op een uitzending van de Ideale Wereld eind april. Komiek Geert Hoste bracht toen de Hitler-groet bij een grap over Vlaams Belang. “We gaan de satire over Jan Jambon en het relanceplan niet weghalen”, zegt Bob Vermeir, woordvoerder van de VRT. Dat blijft dus staan op VRT NU.

Wel zal de openbare omroep het bewuste fragment niet langer verspreiden via YouTube en Facebook. Dat zou gebeurd zijn omdat de medewerkers dat “onkies” vonden, met de kennis die ze nu hebben.

Voorts komt er bij de programmabeschrijving - het tekstje dat je te zien krijgt voor je de aflevering start - een waarschuwing voor de grap en een normaal gezien vermelding dat Jan Jaap Van der Wal zijn excuses heeft aangeboden. “Zo ziet iedereen wat er aan de hand is en dat de grap misplaatst was”, aldus Vermeir aan De Morgen.