Het Belgische leger heeft liefst 10.000 openstaande vacatures en wil die binnen de vijf jaar ingevuld zien. Het is dus geen wonder dat Tom Waes (51), die een paar jaar geleden nog botving met zijn vraag om mee te lopen bij de special forces, deze keer wél gehoor kreeg. Sterker nog, het initiatief kwam van Defensie zelf. "Om het leger dichter bij de bevolking te brengen", klonk het. Maar gelukkig is 'Kamp Waes' veel meer dan een lang uitgerekt promotiefilmpje. Gisteren stelde Tom Waes zijn nieuwe programma - dat volgende week zondag van start gaat - voor aan de Vlaamse pers. Het werd al snel duidelijk dat de kandidaten voor de vijftien plaatsen uit een bijzondere soort hout gesneden moesten zijn. "We hebben 5.000 inschrijvingen gekregen, waar we er uiteindelijk vijftien van overhielden", zegt Tom. "Voor de rest waren we als programmamakers helemaal niet betrokken bij het verloop van de opleidingsweek. Niet bij de gekozen proeven, maar ook niet bij wie er zou afvallen en wanneer. Alles lag in handen van de special forces zelf."

De acht afleveringen van het Eén-programma werden in amper één week tijd opgenomen. "Het waren helse draaidagen", vertelt Tom. "Ik denk niet dat ik tijdens die acht dagen 24 uur geslapen heb. De proeven voor de kandidaten stopten nooit. Het was echt ontzettend vermoeiend en dan deed ik nog niet eens mee. Je merkt het ook aan de kandidaten: naargelang de afleveringen vorderen, zien ze er zonder uitzondering allemaal even slecht uit. Door de mentale en fysieke proeven, maar ook door gebrek aan slaap. Dat is het verschil tussen een sportief iemand en een kandidaat voor deze elite-eenheid. Sporters kunnen diep gaan, maar hebben ook vaak een zeer regelmatig eet- en slaappatroon. Dat valt tijdens de opleiding helemaal weg."

De vijftien kandidaten hebben één voor één zeer sportieve profielen. Zo telt de groep onder meer een bootcamptrainer, een Belgisch kampioene op de 800 meter en eentje in het duatlon.

Hoewel de presentator in het verleden al bewees over een sterke conditie te beschikken, blijft Tom Waes deze keer aan de zijlijn staan. "Natuurlijk kriebelde het om mee te doen, vooral bij de fysieke proeven, maar ik ben blij dat ik mijn handen ervan heb gehouden. Anders had het misschien een alternatieve versie van 'Tomtesterom' kunnen worden en daar hadden we geen zin. Toen ik aan special forces-operator Fly vroeg welke mensen ze eigenlijk zochten, antwoordde hij: 'Mensen zoals jij, maar dan dertig jaar jonger.' (lacht) Ik ben intussen 51 en moet mijn plaats kennen. Dat was hier als toeschouwer en supporter. Ik wil helemaal niet pretentieus klinken, maar ik denk dat ik me de voorbije jaren al genoeg heb bewezen."

De allereerste proef die de vijftien kandidaten voorgeschoteld krijgen, is de Bergham Run. Daarin moeten ze met een rugzak van twintig kilogram (vergelijkbaar met zeven grote kasseien) acht kilometer lopen binnen de vijftig minuten. Die proef moet meteen het kaf van het koren scheiden en is maar één van de drie proeven op de eerste dag van de opleiding. "De special forces lijken een complete machowereld, maar ik ben ervan verschoten hoe weinig ego's er rondlopen", zegt Tom. "Ik dacht dat het drilsergeanten zouden zijn, die erop uit zijn om je mentaal en fysiek te kraken, maar dat is allerminst zo. Alles is je eigen beslissing en je kan opgeven wanneer je wil. Het zijn geen ijskoude killers, maar warme mensen. Die gasten zijn ook zeven tot tien maanden in het buitenland, hé. Ik ben helemaal geen militaristisch man, maar sinds ik het programma gemaakt heb, kijk ik anders naar 'Het journaal'. Als ik nu een minister hoor zeggen dat ze ergens ter wereld moeten ingrijpen, weet ik dat zij het zijn die gaan. En ik kan je verzekeren dat we op hen kunnen rekenen."

'Kamp Waes' loopt vanaf zondag 8 december acht weken lang op Eén.

Volgens special forces-operator en begeleider Stijn is er geen duidelijk profiel voor de ideale 'Kamp Waes'-kandidaat. "Al zijn er wel een aantal kenmerken die ze zeker moeten hebben", zegt hij. "Ze moeten gedreven zijn, er moet een sterke intrinsieke motivatie aanwezig zijn voor de job, je moet een bepaald charisma hebben en ten slotte ook leiderschap kunnen ontwikkelen. De eenheid is er één van alfamannetjes die altruïstisch genoeg moeten zijn om ook voor elkaar tot het uiterste te gaan. De neuzen moeten op elk moment in dezelfde richting staan. Het doel van de fysieke en mentale proeven is om elke façade weg te laten vallen. Dat kan ook door ze heel weinig en onregelmatig te laten slapen."

Stijn stopte in september na een kleine tien jaar als lid van de special forces. Dat is de reden waarom hij als begeleider van de proeven herkenbaar in beeld mag komen. Hij slaagde op zijn 22ste voor de opleiding en - even om te kaderen - liep de befaamde Bergham Run in 37 minuten.