Waarom we altijd net op tijd wakker worden na een dutje op de trein, tram of bus

Wij weten niet hoe het met jullie zit, maar wij zijn nog nooit aan de andere kant van het land wakker geworden omdat we per ongeluk diep in slaap vielen op de trein. Om één of andere reden lijkt ons onderbewustzijn aan te voelen dat we bijna op onze bestemming zijn, en dus best de ogen weer openen. Hoe dat precies komt, werd (nog) niet zwart op wit bewezen, maar dokters hebben wel verschillende theorieën rond dit merkwaardige fenomeen.

New York Mag vroeg aan Dr. Marc I. Leavey en Dr. Ronald Chervin om een verklaring, respectievelijk een eerstehulparts uit Maryland en een neuroloog verbonden aan het slaapstoorniscentrum van Michigan. Zij onderscheiden drie mogelijke oorzaken, die ze veronderstellen op basis van eigen hypotheses. 

Zet je elke dag op hetzelfde tijdstip de wekker, dan wordt je lichaam gewoon aan die routine, waardoor je na een tijdje automatisch vlak voor je wekker de ogen al opent. Hetzelfde zou kunnen gebeuren als je op het openbaar vervoer zit, aldus Dr. Leavey. Jouw lichaam went aan die afstand en weet wanneer het moet wakker worden, zo legt de dokter uit. "Ons lichaam kan gewoontes aanleren, zolang ze in een vast patroon zitten," verklaart Leavey. Wie elke dag om 7u30 een halfuur de trein neemt en in slaap valt, weet dat het om 8u tijd is om weer wakker te worden. Neem je een route maar één keer of heeft de trein, tram of bus vertraging, dan is het moeilijker om op tijd wakker te worden, argumenteert hij.

"Dames en heren, zo dadelijk komen we aan in zone Antwerpen." De stem van de conducteur die door de trein galmt, of de haltes die op tram of metro luidop worden voorgelezen, pikken we onbewust op - ook als we even een dutje doen, aldus Dr. Chervin. Het zijn die externe impulsen die ons wakker houden, eerder dan de interne die volgens Dr. Leavey een belangrijke oorzaak zijn. "Je brein selecteert nog steeds bepaalde informatie terwijl je slaap," aldus Dr. Chervin. Zo is er onderzoek dat aantoont dat slapende mensen sneller reageren op hun eigen naam dan op die van een ander, zelfs als die op een even luid volume worden uitgesproken.

Een andere hypothese van Chervin luidt dat je misschien wel minder aan het slapen bent dan je zelf denkt. "Je herinnert je pas dat je tijdens het slapen even wakker bent geworden, als je lang genoeg wakker was," verklaart hij. 's Nachts worden we ook regelmatig wakker, hoewel we ons daar 's ochtends niets van herinneren. Mogelijk word je bij elke halte even wakker, checkt je brein snel of je al dan niet moet afstappen en val je daarna terug in slaap. Aan het einde van de rit herinner jij je daar niks meer van, waardoor het lijkt alsof je op miraculeuze wijze op tijd wakker bent geworden.

Is het je toch al overkomen dat je enkele haltes te ver wakker schrikt? Dan ben je waarschijnlijk in een diepere remslaap gevallen, wat gebeurt wanneer je langer dan twintig minuten slaapt. Al gebeurt dit vooral wanneer je echt met slaaptekort kampt, aldus Leavey. In dat geval is het geen slecht idee om een wekker te zetten een paar minuten voor je aan je halte zal komen. Val je altijd in slaap op het openbaar vervoer? Dat is waarschijnlijk een teken dat je 's nachts te weinig slaapt. "Wie steeds in slaap valt als hij of zij twintig minuten neerzit, heeft waarschijnlijk een probleem met zijn slaappatroon," aldus de dokter. Probeer in dat geval wat meer uurtjes met de ogen dicht onder de wol door te brengen, in plaats van in een treinstoel.