Waarom onze hersenen hunkeren naar junkfood (en wat we eraan kunnen doen)

Voedingswetenschapper Steven A. Witherly spendeerde 20 jaar aan een studie naar verslavend voedsel. Het resultaat vatte hij samen in 'Why humans like junk food'.

Volgens Witherly zijn er twee belangrijke factoren die bijdragen tot de aangename ervaring wanneer je iets lekkers eet. Een eerste is het gevoel van het voedsel: de smaak, de geur, maar ook - en vooral - hoe het aanvoelt in je mond. Voedingsproducenten spenderen miljoenen om te achterhalen wat het meest aangename kraakgehalte is voor chips, of het perfecte bruisgehalte in een frisdrank.

Al deze kenmerken bepalen mee het gevoel dat je hersenen overhouden aan een bepaalde drank of snack. De volgende keer dat je het drankje of de snack ziet, ruikt of erover leest, roepen je hersenen die herinnering weer op. Dat kan fysieke reacties uitlokken, zoals de aanmaak van speeksel.

De tweede factor is de samenstelling van de voeding. Producenten van junk food zoeken naar de perfecte combinatie van zout, suiker en vetten die de hersenen prikkelt, waardoor je altijd meer wilt.

Er zijn verschillende trucs om voedsel verslavend te maken. Ten eerste spreekt Witherly van een "dynamisch contrast": een krakende buitenzijde, gevuld met een zachte en smaakvolle kern. Denk aan een Oreo-koekje of het gekarameliseerde laagje op een crème brûlée.

Daarnaast speelt de speekselrespons een rol. Hoe meer speeksel geproduceerd wordt, hoe meer het voedsel door je mond zwemt en de smaakpapillen bespeelt. Boter, chocolade, mayonaise en ijs lokken een speekselreactie uit die je smaakpapillen overrompelt.

Verraderlijk is voedsel dat in je mond 'smelt'. Het stuurt je hersenen het signaal dat je niet veel gegeten hebt en niet verzadigd bent. In werkelijkheid heb je dan al een hele hoop calorieën verorberd. Een van de meest wonderlijke producten volgens Witherly zijn Cheetos. De chips smelten in je mond en de hersenen blijven vragen om meer.

Met deze wetenschap in het achterhoofd is het mogelijk de voedselproducenten te slim af te zijn. Uit studies blijkt dat hoe minder junkfood je eet, hoe minder je er nood aan hebt. Als je dus een manier vindt om geleidelijk gezonder te eten, zal je minder en minder de begeerte naar junkfood voelen.

Een recent onderzoek van de Canadese universiteit van Waterloo toont aan dat gezonde gewoonten - zoals sporten - de nood aan junkfood verminderen. Volgens de studie, die verscheen in het vakblad Psychosomatic Medicine: Journal of Biobehavioral Medicine, helpt de dorsolaterale prefrontale cortex je gedrag te beheersen. Het verhogen van de activiteit in dit deel van de hersenen, vermindert de drang naar ongezond voedsel. Een verminderde activiteit heeft het omgekeerde effect.

"De beste oplossing voor een effectieve zelfbeheersing is dus de gezondheid van de hersenen te stimuleren", klinkt het in de studie. "Dat kan door te sporten, voldoende te slapen en het alcoholgebruik te beperken."