Wat als fake news, fake history wordt? “Leopold II was Trump avant la lettre”

De kolonisatie van Congo is een belangrijk deel van de Belgische geschiedenis en toch hebben de meesten onder ons er amper iets over geleerd op school. De kennis over wat daar allemaal plaatsvond is dan ook beperkt en bij het grote publiek is de interesse vaak gering. Raf De Boever werkte drie jaar aan een boek over de publieke opinie rond de kolonisatie van Congo in de afgelopen 150 jaar. “Er waren eigenlijk drie periodes. Je had eerst Congo Vrijstaat onder Leopold II. De bevolking stelde zich toen weinig vragen omdat Leopold zich voordeed als de bevrijder van de slavernij terwijl hij eigenlijk dwangarbeid invoerde. Maar mijn boek gaat niet over Leopold, het gaat over ons. Hoe hebben wij gedacht en geschreven over de gebeurtenissen daar?”

In 1908 kreeg de Belgische overheid de kolonie in handen. “De bevolking was zich er toen nog altijd niet van bewust dat er een harde Apartheid was. Mensen waren onverschillig en susten hun geweten met liefdadigheid. Op het einde van de 19de eeuw werd het ‘fake nieuws’ van toen ‘fake history’. In België werd de pers uitgekocht. De leugen duurde tot enkele schrijvers zoals Daniël Vangroenweghe en Adam Hochschild de omerta doorbraken en de burgers stilaan bewust werden van de gruwel en de minder mooie kantjes van de kolonisatie. Nu balanceert de publieke opinie tussen de voor- en tegenstanders maar beide focussen zich op Leopold II terwijl de onmenselijke Apartheid en latere kolonisatie door België onder de radar blijft.”

Veel mensen prijzen Leopold II nog altijd voor wat hij gedaan heeft in Oostende. “Dat dit met bloedgeld betaald werd interesseert de mensen echter niet. Het is niet omdat het lang geleden is dat we het moeten vergeten. We herdenken toch ook de Eerste en de Tweede Wereldoorlog? Het is alleen maar lang geleden als het mensen goed uitkomt. De viering van 11 juli gaat zelfs terug tot 1302”, zegt De Boever.

Veel mensen zullen bij het lezen van het boek veel nieuwe zaken leren over die duistere periode in de geschiedenis, zo zegt de auteur. “Er is nog altijd te weinig aandacht in het onderwijs voor deze periode. Toen ik studeerde in 1970 was Congo nog maar tien jaar onafhankelijk en was het land meer dan de helft van het bestaan van België een kolonie geweest en toch vernamen wij daar niets over als studenten. Ik heb toen op aanraden van mijn docent een thesis geschreven over de publieke opinie van België over Congo. We deden met zes studenten elk vijf jaar uit de geschiedenis. Ik heb die thesissen opgevraagd en ik ben daar verder op gaan werken. Veel mensen zijn pas wakker geworden na een documentaire over het onderwerp in 2004. Het is pas toen dat de bewustwording is gegroeid en we zijn nu bijna 20 jaar verder en het blijft groeien. Het onderwerp blijft ook echt actueel als we zien wat er nu in Amerika gebeurd is en met alle commotie naar aanleiding van de Black Lives Matter beweging.”