Archeologen doen opnieuw unieke vondsten op Doorn Noord: sporen van grootschalige ijzerproductie in Romeinse tijd

Op Doorn Noord, tussen de Expresweg en de Aalstersesteenweg, waar de stad Ninove een regionaal bedrijventerrein wil realiseren, deden archeologen eerder al opvallende vondsten. Zo troffen ze al restanten aan van grafheuvels uit de prehistorie - vermoedelijk van 2.000 tot 1.500 voor Christus - en van militaire kampen uit de zeventiende en achttiende eeuw. Er werden ook al sporen gevonden van een nederzetting uit de Romeinse periode. Die wordt momenteel blootgelegd door de archeologen van Solva. De Romeinse nederzetting zou in de late eerste en tweede eeuw na Christus bewoond zijn geweest. 

“We wisten al uit het vooronderzoek dat er hier een Romeinse nederzetting is geweest. Naarmate we die nederzetting aan het opgraven zijn, merken we dat dit een site was waar heel veel ijzerproductie werd gedaan”, vertelt Bart Cherretté van Solva. “Het is bijzonder dat dit in zo’n grote hoeveelheid gebeurde. De vraag is of die ijzerproductie puur voor de nederzetting bedoeld was of voor een ruimer regionaal gebruik, aangezien het op grote schaal gebeurde. We vermoeden dat deze site waarschijnlijk ook de omliggende sites van ijzer bevoorraadde en dat de verschillende sites met elkaar in verbinding stonden, maar dat zal verder onderzoek moeten uitwijzen.”

De bewoners van de nederzetting smolten destijds het ruw ijzer uit ijzerertsen die ze wellicht vergaarden uit lokale ijzerzandstenen of uit een lokale ijzerbank. Ze smolten de ertsen in bovengrondse smeltoventjes, waarin het ijzer wordt gescheiden van de ijzerarme mineralen. Het afvalproduct dat daarbij tot stand komt, ‘metaalslak’, werd door de archeologen in zéér grote hoeveelheid teruggevonden op de site. Ook opvallend is dat de ijzerertsproductie gebeurde in een specifieke zone binnen de nederzetting, meer bepaald aan de noordoostelijke kant, zodat de overheersende zuidwestenwind de rookontwikkeling die met de ijzerertsproductie gepaard ging, wegblies van de site. Ze gebruikten het ijzer onder meer om werktuigen te maken.

Net zoals bij de eerdere vondsten, is ook dit weer uniek. “Het is de eerste keer in de ruime regio dat op deze schaal sporen van Romeinse ijzerertsontginning worden aangetroffen”, zegt Arne Verbrugge van Solva. “De opgravingen zijn onmiskenbaar een belangrijke stap voorwaarts voor onze kennis over de Romeinse periode in het zuiden van Oost-Vlaanderen”,  vervolgt Bart Cherretté. De sporen geven de archeologen ook een inzicht in het dagelijkse leven van de bewoners. Ze zullen in samenwerking met de Universiteit Gent proberen meer te weten te komen over de omvang en het gebruik van de ijzerproductie.

Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele bracht woensdag een bezoek aan de archeologische site op Doorn Noord in het kader van Week van de Vrijwilliger. De archeologen krijgen er immers hulp van heel wat vrijwilligers. Hij mocht zelf ook even meehelpen bij de opgravingen en legde een handmaalsteen uit de tweede eeuw na Christus bloot. “Fantastisch en indrukwekkend wat Solva hier doet”, aldus Diependaele. “Wij beseffen in Vlaanderen nog te weinig hoe waardevol dit is.” 

Hij benadrukte ook het belang van vrijwilligerswerk binnen archeologieonderzoek: “De vrijwilligers zijn niet alleen van grote waarde voor de expertise en terreinkennis waarover ze vaak beschikken, maar met hun enthousiasme zijn ze ook de beste ambassadeurs voor onroerend erfgoed.” Remco Klein komt elke week speciaal uit Nederland om te helpen met de opgravingen: “Het is mijn taak om afvalkuilen van de Romeinse metaalbewerkers op te graven. Ik vind het heel fijn om als eerste een object vast te houden dat 2.000 jaar begraven heeft gelegen.”