Woke-literatuur wint aan populariteit: “Iederéén moet zich kunnen herkennen in boeken”

Mensen zoeken zichzelf in boeken. Kinderen zeker. Uit een grootschalig Amerikaans onderzoek bleek dat bijna negentig procent van de leraars geloofde dat kinderen enthousiaster zouden zijn over lezen als ze boeken hadden waar zichzelf in herkenden. De helft van de kinderen uit de Verenigde Staten is daarbij ‘non-white’ geboren, terwijl slechts tien procent van de kinderboeken divers zijn. En bij ons is dat niet anders. Toch blijft het literair landschap vrij eentonig. Hoofdpersonages in boeken zijn meestal wit, hetero en cisgender (iemand van wie de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht). 

En dat moet anders volgens We Need Diverse Books, een Amerikaanse non-profitorganisatie die meer diversiteit in kinder- en jongerenliteratuur wil, zodat àlle jongeren in boeken vertegenwoordigd worden in plaats van het kleine deel dat tot nu toe vertegenwoordigd werd.  

De organisatie werd in 2014 opgericht nadat de hashtag #WeNeedDiverseBooks viraal ging op Twitter. Die kwam er toen auteurs hun frustratie uitdrukten over het volledig witte, mannelijke panel kinderboekenauteurs dat destijds werd uitgenodigd voor meets and greets op BookCon, een jaarlijks literair event in New York. Veel auteurs, bloggers en lezers waren het niet eens met de keuze van het panel en begonnen massaal te delen waarom zij vonden dat er meer diversiteit nodig is in het boekenlandschap. De tweets varieerden van: “Zodat mijn beide dochters zichzelf - en elkaar - dan in een boek kunnen weerspiegeld zien.” en “Vanwege het jonge, zwarte meisje dat me aankeek met sterren in haar ogen en zei: ‘Nu weet ik dat ik ook schrijver kan worden!’”

De online discussie groeide en groeide, tot een groepje mensen uiteindelijk besloot om een organisatie te creëren die de hashtag zou verderzetten. Vandaag focust We Need Diverse Books zich vooral op het financieren van beurzen en stages voor diverse auteurs, het uitreiken van prijzen en het uitgeven van kortverhalen van auteurs met een diverse achtergrond. Ze bieden ook trainingsprogramma’s aan en boekenlijsten voor bibliotheken, leraars en ouders die op zoek zijn naar boeken met personages uit gemarginaliseerde achtergronden. 

Op 25 januari verschijnt alvast de nieuwe roman ‘Als de nacht valt’ van de Nederlandse young-adult auteur en een van de oprichters van We Need Diverse Books: Marieke Nijkamp. Een verhaal over een groep jongeren in een afgelegen jeugdinrichting, die samen moeten zien te overleven. Het hoofdpersonage uit het boek is non-binair. Dat is iemand die zich niet thuis voelt in de binaire gendercategorieën man of vrouw en zich beter voelt bij een andere, niet-binaire genderidentiteit. 

_{(Lees verder onder de foto).}

Nijkamp is zelf non-binair, verkiest de voornaamwoorden ze/haar of die/hun en heeft een handicap. Ze maakt er dan ook haar persoonlijke missie van om (jeugd)boeken diverser te maken. Dat doet ze onder andere door zelf te kiezen voor lgbtqia-hoofdpersonages of personages met een handicap. “Diversiteit wordt nog te vaak gekoppeld aan een probleem”, zegt ze. “‘Kijk eens hoe zwaar het is om transgender te zijn.’ Dat soort dingen.”

Volgens Nijkamp zijn boeken essentieel in het vormen van empathie voor andere culturen, seksuele geaardheden, identiteiten of handicaps. “Het is belangrijk dat lezers zichzelf kunnen herkennen in personages”, zegt ze. “Dat ze inzien dat zij ook de held van een verhaal kunnen zijn, in plaats van de sassy gay sidekick of de persoon in de rolstoel bedoeld om de hoofdpersoon te inspireren.” 

Dit is waarom je steeds minder dieetdrankjes in de rekken ziet: “Gen Z wil niet op regime zijn” (gratis)

Body-hair activiste Esther breekt taboe rond lichaamshaar bij vrouwen: “Het is wél sexy” (gratis)