Wat als je geen maandverband kan betalen? Emma (24) lijdt onder menstruatiearmoede: “Ik behelp me met toiletpapier”

Zowel Emma’s grootouders als haar ouders zijn in armoede opgegroeid. “Waardoor ik vanzelfsprekend in dezelfde situatie terechtkwam. Bij armoede op zich komt al een negatief zelfbeeld kijken. En daar komen die maandstonden nog eens bovenop”, vertelt ze. “Ik voel me de hele tijd onzeker en onveilig door de constante vrees voor plekken op mijn broek.”

“Menstruatiearmoede zorgt ervoor dat ik me vaak eenzaam voel”, zegt Emma. “Wanneer mijn vrienden me uitnodigen voor een activiteit, moet ik tijdens mijn maandstonden bijna altijd een excuus verzinnen. Niemand is op de hoogte van mijn situatie, behalve de vriendin waarmee ik samenwoon.” 

“Ik moet als het ware een lijstje bijhouden van welke leugen ik tegen welke vriend vertel, om niet in in mijn eigen web verstrikt te raken. Dat valt me enorm zwaar. Maar meegaan met mijn vrienden zou nog erger zijn. Ik zou geen moment rustig kunnen zijn, wetende dat ik maar één of zelfs geen maandverband heb om me te verschonen.”

Emma herinnert zich één voorval in het bijzonder, toen ze na een optreden bij vriendinnen bleef slapen. “Ik had mijn maandstonden, maar had maar één maandverband voor de hele avond en nacht. De volgende ochtend was er bloed naast mijn maandverband gelopen, waardoor ik het wel móést verwijderen. Ik durfde niets te zeggen tegen de mama of tegen mijn vriendinnen, dus gebruikte ik toiletpapier. Toen we gingen ontbijten en ik rechtstond van mijn stoel, zag ik dat er een gigantische, rode vlek op het kussen was. Ik schaamde me dood, schoof de stoel terug onder tafel zonder iets te zeggen en ben zo snel mogelijk weg gegaan. In zo’n situatie wil ik nooit meer belanden.” 

Menstruatiearmoede zoals die waar Emma mee worstelt, komt steeds meer aan het licht in ons land: een survey van non-profitorganisatie Caritas Vlaanderen bij 2.600 vrouwen tussen 12 en 25 jaar toonde in 2019 aan dat een op de acht Vlaamse vrouwen soms niet voldoende geld heeft voor tampons of maandverband. Bij vrouwen die in armoede leven, loopt dat op tot 45 procent, of bijna een op de twee. Je moet weten: een vrouw spendeert gemiddeld zo’n 10 tot 12 euro per maand aan niet-herbruikbare menstruatieproducten, volgens een studie bij 2.000 vrouwen tussen 18 en 55 jaar. Dat komt neer op zo’n 5.920 euro in het voortplantingsleven.

“Ik kan tijdens mijn menstruatieperiode gemiddeld drie maandverbanden per dag gebruiken”, vertelt Emma. “Ik wacht meestal tot het maandverband in reclame staat in de winkel. Dan koop ik meteen een aantal grote pakken, want dat komt goedkoper uit. Maar maandelijks op kortingen wachten is niet bepaald ideaal.”

“Ik gebruik ook regelmatig extra toiletpapier bovenop mijn maandverband, zodat ik het niet snel moet verversen. Ik heb al van anderen gehoord dat ze gebruikmaken van vodden en krantenpapier.”

_{(Lees verder onder de foto.)}

“Menstruatiecups (een herbruikbare cup die je inhoudt om bloed op te vangen, red.) zijn een goede uitvinding, maar niet voor iedereen weggelegd. Als student voel ik me persoonlijk niet comfortabel om dat te gebruiken. Het zou voor mij een te grote drempel zijn om op school een bebloede cup schoon te moeten maken in de lavabo.”

“Ik krijg jaarlijks een studiebeurs, waardoor ik gelukkig kan studeren. Maar het gebeurt wel regelmatig dat ik niet naar de les ga wanneer ik mijn maandstonden heb. Je bent niet verplicht om naar een hoorcollege te gaan, dus dan blijf ik makkelijker thuis. Meestal probeer ik dan bij iemand een samenvatting van de gemiste les los te peuteren. Hoewel het me lukt om mijn plan te trekken, blijft het stom dat ik om die reden de les moet missen.”

Schotland maakte in 2020 als eerste land ter wereld tampons en maandverband gratis voor iedereen. België hinkt op dat vlak achter, al lopen er wel lokale proefprojecten in Wallonië en Gent. Emma hoopt op meer. “Menstrueren is even natuurlijk als seks, maar de pil krijg je wél gratis tot een bepaalde leeftijd. Daar stel ik me toch vragen bij. Of je nu veel of weinig geld hebt, je maandstonden krijg je sowieso. Mensen die het echt niet kunnen betalen voorzien van een tegemoetkoming of zelfs terugbetaling, zou al een mooi initiatief zijn. Velen gaan anders - net zoals ik - minder producten gebruiken omdat ze er geen geld voor hebben. Dat is allesbehalve gezond en kan ziektes veroorzaken.”

_{(Lees verder onder de foto.)}

“Ik merk dat er wel meer aandacht voor menstruatiearmoede begint te komen. Maar er is nog een lange weg te gaan. Dagen als Wereld Menstruatiedag geven me een dubbel gevoel. Enerzijds vind ik het goed dat er aandacht voor het probleem is. Anderzijds is het maar één dag in het jaar die voorbijgaat. Daarna wordt er niet meer over gesproken en dat vind ik jammer. Voor mensen die met menstruatiearmoede kampen, is dit een maandelijks probleem, geen jaarlijks.”

“Daarnaast mis ik op heel wat openbare plaatsen kastjes met menstruatieproducten. Sommige scholen hebben die intussen, maar op openbare toiletten zou dat naar mijn mening ook mogen. Dan durven mensen die niets bij zich hebben misschien al sneller naar buiten te komen.”

“Hoewel ik het soms nog moeilijk vind om over mijn situatie te praten, hoop ik wel dat ik anderen kan inspireren met mijn verhaal. Ik geloof dat veel mensen hier iets aan kunnen hebben en misschien ook de moed vinden om meer open te praten over menstruatiearmoede.”

*Emma is een pseudoniem. De redactie is op de hoogte van haar echte naam.

5 procent van de Vlaamse meisjes spijbelt omdat ze geen maandverband kunnen kopen: “Hygiëne is een basisrecht”

“Vervang je tampon om de 4 uur”: dit moet je weten over toxischeshocksyndroom