Waarom het (soms) goed is om tegen jezelf te liegen

Liegen tegen jezelf - of zelfbedrog, zoals psychologen het noemen - is iets dat de meeste mensen wel eens doen. "Het gaat niet alleen om liegen of faken, zelfbedrog ligt veel dieper en is veel ingewikkelder", zegt professor Del Paulhus van de University of British Columbia. "Er zijn sterke psychologische krachten in het spel, die vermijden dat we een bedreigende waarheid over onszelf beseffen", zegt hij.

"Geloven dat je getalenteerder of slimmer bent dan eigenlijk het geval is, kan helpen om jezelf te beïnvloeden én anderen te overtuigen", zegt antropoloog Robert Trivers. Iemand kan zichzelf bijvoorbeeld doen geloven dat hij goed is in speechen, waardoor hij zich beter zal voelen als hij het moet doen. "Daardoor zullen ook anderen het geloven: wie iets met zelfvertrouwen doet, overtuigt ook het publiek dat hij goed is", aldus Trivers.

Experimenten
Dat is ook wat blijkt uit een reeks studies van een onderzoeksteam van de Colgate University. In een eerste experiment werd aan een groep vrouwen gevraagd om een schets van zichzelf te maken. Daarna werden ze in twee groepen verdeeld: de ene helft las iets over daten, de andere over architectuur.

Nadien werden ze opnieuw gevraagd om een schets te maken van hun eigen lichaam. En wat bleek? Degene die gelezen hadden over daten, maakten sexyer tekeningen dan daarvoor. "Waarschijnlijk doen zij een inspanning om de negatieve gedachten over hun lichaam te weren, omdat ze meer succes willen hebben op het vlak van daten", legt professor Carrie Keating uit.

In een andere studie werd dan weer duidelijk dat vrouwelijke studenten die zichzelf opwerpen tot leidster van een groep vriendinnen, hoger scoren op de schaal van zelfbedrog. "Het is mogelijk dat vrouwen die het leiderschap ambiëren, sommige negatieve kenmerken 'vergeten'. Denk maar aan het vooroordeel dat vrouwen die zich dominant gedragen, mannelijker zijn dan anderen", legt dr. Keating uit.

"Veel mensen hebben een manier om hun 'innerlijke oog' te bedriegen, waardoor ze zichzelf succesvoller of aantrekkelijker vinden", gaat dr. Trivers verder. Wanneer je aan mensen foto's toont die ofwel realistisch of gephotoshopt zijn, zullen ze toch de bewerkte foto's bestempelen als realistisch, zo blijkt uit onderzoek.

Goed?
Maar is dat nu een goede zaak of niet? "Je moet de grens vinden. Een beetje zelfbedrog is niet ongezond, maar te veel is het wel", zegt dr. Norton.

Het lijkt vooral voordelig te zijn als mensen negatieve gedachten wegfilteren, waardoor ze meer zelfvertrouwen krijgen. Wie zichzelf wil overtuigen dat hij een goede speecher is, kan er dus zeker voordeel uit halen.

Wanneer het echter op je gezondheid aankomt, moet je het zelfbedrog vermijden. Jezelf wijsmaken dat die extra kilootjes geen kwaad kunnen of dat die stekende pijn wel zal overgaan, is geen goed idee.