Het stijlgevoel van koningin Paola deed stof opwaaien: “Ze was een prinses Diana avant la lettre, met lak aan conventies”

Paola, dolce Paola. Toen de Belgische zanger Adamo in 1964 de schoonheid en charmes van prinses Paola bezong, vertolkte hij daarmee het algemene gevoel. Vanaf het moment dat de Italiaanse schone als verloofde van prins Albert de Belgische tarmac bereikte in het voorjaar van 1959, was het hele land in de ban van haar.

Boudewijn noemde zijn toekomstige schoonzus het mooiste geschenk dat Italië ooit aan België heeft gegeven. Paola gaf luister aan het wat sombere Belgische koningshuis en werd meteen de Italiaanse zon genoemd die in al haar glorie op het trieste België zou schijnen. Haar bijnaam was geboren: prinses Zonnestraal. Op de Blijde Intredes in Brussel, Luik en Oostende stroomde het volk toe, om maar een glimp op te vangen van de ravissante buitenlandse prinses. 

_{(Lees verder onder de foto.)}

Na haar huwelijk met Albert ontpopt het koppel zich in een mum van tijd tot graag geziene gasten op de grootste jetsetfeestjes van Europa. Ze feesten zij aan zij met sterren als Audrey Hepburn, Gina Lollobrigida en Charles Aznavour. Overal waar ze komt, steelt Paola de show. Prins Albert is niet langer de broer van de koning der Belgen, maar de man van la bella Paola.

Ook de buitenlandse pers valt als een blok voor haar. Volgens het fotoboek ‘Dolce Paola: een koninklijk stijlicoon’ (2011) van Mario Danneels, die ook haar spraakmakende biografie schreef, oordeelde de Franse pers na een bezoek van de Engelse Queen aan het Belgische hof dat Paola haar deed verbleken en het wel leek alsof “een ster haar nichtje van het platteland achter zich aan sleepte”. Zelfs de Britse fotograaf Reginald Davis die alleen portretten nam van de Britse koninklijke familie, was zo getroffen door Paola’s charme dat hij voor haar een uitzondering maakte. Hij noemde haar de mooiste onder de prinselijke verschijningen. 

In de sixties prijkte Paola dan ook in de Amerikaanse Fashion Hall of Fame als een van de tien best geklede vrouwen ter wereld. Ze omarmde de trends en de make-up van die tijd, en haar stijl was spraakmakend en bekend tot ver buiten ons dwerglandje. Wat maakte van haar zo’n stijlicoon? “Zij heeft zich nooit van iets aangetrokken”, zegt royaltywatcher Joëlle Vanden Houden die ook bekendstaat als ‘het geheugen van de monarchieën’ en samen met Birgitte Balfoort het boek Koninklijke stijl (2021) neerpende. 

_{(Lees verder onder de foto.)}

“Paola is naar België gekomen en had volkomen haar eigen stijl, met haar korte rokjes en jassen met grote kragen en knopen in die typische jaren zestig-stijl. Zij droeg toen al hetzelfde als Jackie Kennedy. Niet dat ze haar kopieerde, ze hadden dezelfde smaak. Paola is deels opgegroeid in Rome en die Italiaanse goede smaak zit in haar genen. En natuurlijk was ze een onnoemelijk mooie vrouw, en tot op heel late leeftijd is ze dat nog steeds. Ze straalde pure glamour uit. En tegelijk had ze iets verlegens in haar blik. Dat wordt niet vaak gezegd, maar Paola keek altijd een beetje beduusd, net zoals prinses Diana altijd keek.”

_{(Lees verder onder de foto.)}

De gelijkenissen met de Britse glamourprinses stoppen daar niet. Terwijl Diana in de jaren tachtig en negentig geen voet kon verzetten zonder door opdringerige paparazzi omsingeld te worden, heerste in de jaren zestig en zeventig een heuse Paolamania. Op haar huwelijksreis en op elke vakantie werd ze opgejaagd wild door de tabloidpers. 

“Je zou haar gerust de Diana avant la lettre kunnen noemen”, aldus Vanden Houden. “Ook haar looks werden gretig gekopieerd. Paola liet haar haar doen door Claude Noterdame van Maison Roger in Brussel en haar sensationele kapsels hebben absoluut bijgedragen tot haar populariteit. Overal zag je nep-Paola’s verschijnen. Dat breidde zich ook uit naar andere zaken. In die tijd ging Paola voor haar kinderen shoppen bij kinderkledingwinkel Dujardin en ook zij profiteerden van het Paola-effect. Plots droegen alle kinderen hetzelfde jasje als prins Filip.” 

_{(Lees verder onder de foto.)}

Paola durfde ook en was een trendsetter in de ware zin van het woord. “Zij was de eerste koningin die haar haar kort liet knippen. Dat was in die tijd enorm revolutionair. Enkel een paar filmsterren en Engelse modellen deden dat.” 

Maar wie hoog vliegt, maakt al eens een duik. Af en toe maakte Paola ook schandaal met haar stijlkeuzes. Ze is de eerste prinses die in bikini gefotografeerd werd en bij een bezoek aan het Vaticaan werd haar de toegang tot de basiliek geweigerd omdat ze te kort gerokt was. “Ach, ze was toen een vrouw van twintig”, relativeert Vanden Houden. “De pers heeft dat enorm opgeblazen. Ze komt er zelf ook nog eens op terug in de documentaire: “Ja, ik droeg een bikini, so what? Ik was op vakantie en lag op het strand.’”

Het zijn net zulke schandalen en de eeuwige aandacht die een doorn in het oog waren van het conservatieve Belgische koningshuis. Aan haar jetsetleven en de internationale roem komt een einde als koning Boudewijn en vooral koningin Fabiola hun buik vol hebben van de uitspattingen van het prinsenkoppel van Luik. De vrome vorstin vindt Paola lichtzinnig en het stuit haar ook tegen de borst dat de prinses te veel de publieke aandacht trekt. Fabiola staat op sommige momenten wat in de schaduw van haar glamoureuze schoonzus, en dat kan niet door de beugel, voor een koningin.

_{(Lees verder onder de foto.)}

In de jaren zeventig en tachtig blinkte Paola vooral uit door afwezigheid. Enkel op soirees, nationale feestdagen en Te Deums kreeg het publiek Paola nog te zien – wel nog steeds om door een ringetje te halen en altijd uitgedost in de beste designers. Het is ook in die periode, eind jaren zeventig, dat ze het universum van Giorgio Armani leerde kennen. 

“Via haar vriendin en persoonlijke styliste Ingrid de Borchgrave, die verantwoordelijk was voor Armani in Brussel, viel ze als een blok voor zijn tijdloze, elegante ontwerpen. Eerst droeg ze stuks uit de boetiek, maar daarna introduceerde de Borchgrave de prinses bij de grootmeester himself.” In 1998 ontmoet ze haar idool in levenden lijve, tijdens een staatsbezoek in Rome, en Paola is als een verliefd schoolmeisje. “Ze is de eerste koningin die door Armani zelf gekleed is. Ervoor droeg ze al veel couture, vooral van Parijse maisons en Brusselse modehuizen die de Franse creaties kopieerden.”

Het was pas toen koning Boudewijn stierf in 1993 en prins Albert de troon besteeg, dat Paola als koningin weer op de voorgrond trad. Ook met haar uitgesproken stijl. Pas toen kreeg de Belgische bevolking haar voorliefde voor Armani in al zijn glorie te zien. “We moesten de koningin als het ware weer herontdekken. Meer dan dertig jaar was ze gedwongen in de luwte gebleven. Ook haar huwelijksperikelen met Albert waren intussen achter de rug. Midden jaren tachtig hadden ze zich verzoend. Net op tijd, want als koppel moesten ze nu het koningshuis leiden.” 

Voor Paola was dat deels haar redding. Al was internationaal de aandacht voor haar een beetje vervaagd, ten gunste van andere hippere royals zoals Mathilde en Máxima. Toch bleef ze ook op latere leeftijd – Paolo was 56 toen ze koningin werd – een stijlicoon met impact. “Voor de eedaflegging van haar man had ze een witte jurk gepland. Net op de grote dag keerde het weer om en Paola nam een jas uit haar kast om over de jurk te dragen. Dé befaamde lichtgele jas van Strelli. Elke vrouw wilde achteraf die jas.”

_{(Lees verder onder de foto.)}

Toch bleef Armani Paola’s favoriet. Dat leverde haar soms de kritiek op dat ze te weinig oog had voor de Belgische ontwerpers. Royaltywatcher Vanden Houden: “En dat besefte ze zelf ook. Nu en dan bestelde ze wat meer bij Edouard Vermeulen van Natan om het goed te maken. Maar bij Armani werd Paola verwend. Samen met haar vriendin en styliste Ingrid de Borchgrave ging ze naar Milaan om te passen en mocht ze met de Bentley van Armani zelf rondrijden.”

Volgens Edouard Vermeulen van het Brusselse couturehuis Natan schipperde koningin Paola in die periode inderdaad tussen zijn creaties en die van Armani. “Ze is een Italiaanse, een vrouw van het Zuiden. Die band met Armani was heel goed gepast, maar ze kende ook het belang van Belgische mode. Koningin Paola bleef trouw aan mij en Armani. Niet alleen voor de smaak, maar ook voor de service. Op den duur ken je haar garderobe, haar aandachtspunten en haar maten. Ook voor een koningin is dat aangenaam. Op een gegeven moment zei ze me: je bent bijna familie. We kennen elkaar ook bijna veertig jaar.”

Paola was in de jaren tachtig de eerste royal die Vermeulen mocht kleden en dat gaf de debuterende ontwerper vleugels. “Voor mij was het hoogtepunt van elk nieuw seizoen het bezoek van Paola om te passen en stuks uit te kiezen. Als koningin droeg ze gesofisticeerde stukken voor haar officiële verplichtingen en staatsbezoeken, vaak in kleuren die de andere Belgische royals niet zo kunnen verdragen. Ze was altijd beïnvloed door haar jeugd en haar Italiaanse kant.”

Na de troonsafstand van koning Albert II in juli 2013 kwam haar eigen stijl nog meer bovenpiepen. De glamour maakte plaats voor comfort en draagbaarheid. Hakken droeg ze al lang niet meer – slecht voor haar rug en haar osteoporose – en eens ze koningin af was palmden sneakers, staplaarzen en gemakkelijke kleding steeds meer haar garderobe in.  “De koningin heeft geen nood meer aan een grote, gesofisticeerde garderobe. Ze kiest nu meer voor casualchic”, aldus Vermeulen die de koningin nog altijd kleedt en stylet. 

_{(Lees verder onder de foto.)}

Al komt er af en toe nog een glim van haar glorieuze prinsessenverleden naar boven. Vanden Houden: “Dat zie je ook in de documentaire. Paola draagt nog altijd kleurrijke fantasiejuwelen en tot op latere leeftijd past alles mooi bij elkaar en straalt ze een soort klasse uit. Op plechtige gelegenheden draagt ze al eens een exclusieve Hermèstas die ze volgens Edouard Vermeulen van Natan al veertig jaar heeft, maar nooit wilde dragen in het openbaar uit angst voor kritiek. Tot ze op een gegeven moment heeft gezegd: basta, nu kom ik ermee buiten. Ze voelt zich als het ware bevrijd.”

Dat je-m’en-foutisme spreidde ze ook tentoon luttele maanden na de troonsafstand van haar man. Vanden Houden herinnert zich de dag alsof het gisteren was. “Het was 15 november 2013, Koningsdag, en ’s namiddags arriveerde ze in het parlement met een spierwitte, heel kort geknipte coupe, à la garçonne. Magnifiek. Ze had tot dan haar haar altijd blond geverfd, maar op een bepaald moment had ze de knoop doorgehakt: j’en ai marre. Paola heeft ook nooit naar plastische chirurgie gegrepen. In tegenstelling tot de jongere generatie zoals koningin Letizia van Spanje of koningin Rania van Jordanië, of Fabiola die haar neus liet corrigeren voor ze met Boudewijn trouwde. Paola was stellig: je moet je leeftijd accepteren.”

_{(Lees verder onder de foto.)}

Ze mag dan al een stuk in de tachtig zijn, als stijlicoon is Paola onsterfelijk. Dat is ook de oprechte mening van Vermeulen. “Vooral door haar glorieperiode in de jaren zestig. Toen had ze de blik van de hele wereld op zich. Ik ben altijd gefascineerd geweest door het modegevoel en de persoonlijkheid van koningin Paola. Van alle vrouwen die ik ontmoet heb, heeft zij de beste smaak.” 

Ook volgens Vanden Houden is Paola het grootste koninklijke stijlicoon dat we gehad hebben. “Mathilde heeft veel stijl, maar is niet vernieuwend en in het begin was het allemaal wat braafjes. Wat Paola deed in de jaren zestig, was ongezien in onze contreien. Ze was zo’n stijlicoon omdat iedereen het zo overviel. We hadden sinds lange tijd weer een jonge prinses, een vrouw met een Italiaanse flair zonder weerga, en iedereen viel als een blok voor haar.” L’Italienne kwam, zag en overwon.

INFO: De documentaire ‘Paola, côté jardin’ is nog te zien op VRT NU. 

Het boek ‘Koninklijke Stijl’ van Brigitte Balfoort en Joëlle Vanden Houden is uitgegeven bij Houtekiet.

Koningin Paola vertelt voor het eerst over haar relatieproblemen: “Ik ben tien jaar lang erg ongelukkig geweest”

Koningin Paola getuigt in docu over dieptepunten in haar leven: “Nu pas begrijp ik hoe belangrijk affectie is. Maar ik wist niet beter” (+)

“De foto die heel België shockeerde”: koningin Paola zwijgt in docu niet langer over haar minnaar (+)