Lossen we onze doden binnenkort op in heet water?

Somers vroeg in september aan het adviescomité om zich te buigen over de ethische aspecten van resomatie en humusatie (of composteren), om die eventueel toe te laten als alternatieve wijzen van lijkbezorging. 

Het comité ziet alvast geen graten in resomatie, ook wel aquamatie genoemd. Hierbij wordt het lichaam in een stalen drukvat geplaatst dat gevuld is met water en kalium- en/of natriumhydroxyde. Het vat wordt onder druk gezet en het water wordt verwarmd tot 100 à 150 graden Celsius. Na twee tot tien uur zijn de organische stoffen van het lichaam opgelost. De vloeistof kan worden afgevoerd via het riool, of bijvoorbeeld in een “gedenkvijver” gegoten worden. De beenderresten kunnen worden vermalen en meegegeven aan de nabestaanden. 

“Resomatie staat technologisch op punt en doorstaat de toetsing met het ethisch kader dat hier wordt gebruikt”, zegt het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek in zijn advies. “Op verschillende punten, onder meer milieu-impact, steekt resomatie zelfs gunstig af tegenover crematie en begraven.” Het comité wijst er ook op dat resomatie net als crematie “tegemoet kan komen aan de ruimteproblematiek die de klassieke begrafenismethode met zich meebrengt”.

De uitvaartsector vroeg in 2010 al aan toenmalig Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Geert Bourgeois (N-VA) om te onderzoeken of lijken in de toekomst ook opgelost zouden kunnen worden. “Het is een veel duurzamere manier van werken. Bij een gewone crematie komt immers veel CO2 vrij en wordt heel wat energie verbruikt. Bij resomatie is er geen CO2-uitstoot en ligt ook het energieverbruik veel lager”, zei Bruno Quirynen van de Vlaamse Autonome Raad voor het Uitvaartwezen (VARU) destijds over de kwestie.

Een andere techniek, humusatie of het composteren van een lichaam, is minder evident. “Natuurlijke humusatie (waarbij het lichaam in een composthoop wordt gelegd, red.) komt op dit moment niet in aanmerking om toegelaten te worden als nieuwe vorm van lijkbezorging”, zo staat in het advies. De techniek garandeert niet dat het lichaam binnen een redelijke termijn efficiënt wordt afgebroken, er kan geurhinder zijn, lichaamsvocht kan in het grondwater doorsijpelen,... 

Een andere techniek is “humusatie in gecontroleerde omstandigheden”, waarbij het lijk in een compostvat wordt geplaatst. Die komt volgens het adviescomité “in principe in aanmerking om op middellange termijn als vorm van lijkbezorging” toegelaten te worden. Maar het voegt toe dat “de vraag naar humusatie er vandaag vooral een is naar natuurlijke humusatie en dat de humusatie in gecontroleerde omstandigheden niet aan die vraag voldoet”.

Als alternatief schuift het comité natuurbegraven zonder crematie naar voren. Daarbij wordt een lichaam in biologisch afbreekbare materialen begraven in een meer natuurlijke omgeving dan op het klassieke kerkhof. “Het loont de moeite om te onderzoeken in hoeverre de vraag naar natuurlijke humusatie inderdaad met natuurbegraven ingewilligd worden”, klinkt het. 

Er zijn al natuurbegraafplaatsen in Vlaanderen, maar daar gaat het meestal om het begraven of uitstrooien van as na een crematie. Eind september werd in Drongen de eerste natuurbegraafplaats geopend waar ook lichamen begraven kunnen worden. “Je wordt er letterlijk begraven of uitgestrooid te midden van de natuur”, zo kondigde de stad Gent toen aan. “Gedenktekens zijn er niet, maar nabestaanden kunnen wel een vogelhuisje met de naam van de overledene aan een boom hangen.” Een concessie loopt er 25 jaar, dat is de tijd die een lichaam nodig heeft om op te gaan in de natuur.