Vijf jaar na de beloften: bos verdwijnt sneller dan ooit tevoren

In 2014 zetten honderden bedrijven en overheden hun naam onder de New York Declaration on Forests (NYDF). Daarin verklaarden ze expliciet dat het tempo van ontbossing in 2020 gehalveerd moest zijn, en in 2030 zelfs helemaal gestopt.

Maar vijf jaar na die beloften tonen de cijfers een heel ander verhaal. De jaarlijkse ontbossing is wereldwijd toegenomen met 43 procent tot meer dan 26 miljoen hectare. Jaarlijks verdwijnt zo een gebied ter grootte van Groot-Brittannië.

Tropische wouden, die momenteel branden in het Amazone- en Congobekken, zijn het zwaarst getroffen en maken 90 procent van de totale ontbossing uit tussen 2001 en 2015. Het meest zorgwekkend is het verlies van primair woud, dat onvervangbaar en onherstelbaar is. Het is niet alleen een belangrijk opslagvat voor CO2, maar herbergt ook de grootste biodiversiteit op aarde.

“Sinds de lancering van de NYDF vijf jaar geleden is de ontbossing niet verminderd - maar integendeel versneld”, zegt Charlotte Streck van Climate Focus, de koepel van 25 organisaties die het rapport hebben opgesteld. “We moeten onze inspanningen verdubbelen om het verlies van wouden te stoppen, met name primair tropisch woud. En we moeten zoveel mogelijk woud herstellen voor de onomkeerbare impact van bossen ons klimaat en onze voedselzekerheid verder bedreigt.”

Sommige ondertekenaars van de verklaring, waaronder El Salvador, Ethiopië en Mexico hebben vooruitgang geboekt in het herstel van bosgebieden. Maar ook daar bleven de beloftes dode letter: op het terrein is amper een vijfde van de beloftes gehaald. Bovendien zijn vooral bomen aangeplant op boerderijen en weiden, maar is er veel minder vooruitgang geboekt in het herstel van natuurlijke bosgebieden, die veel meer voordelen bieden op het vlak van CO2-opslag en biodiversiteit.

“Uit het rapport blijkt duidelijk dat het herstel van natuurlijke bossen niet opweegt tegen het verlies van primaire wouden”, zegt Streck. “Het kan decennia tot eeuwen duren voor een bos hersteld is tot zijn volledige capaciteit als CO2-opslagvat en regulator van het weer. We moeten bossen herstellen én ze beschermen.”

De vier landen met de hoogste mate van ontbossing liggen allemaal in het Amazonebekken: Brazilië, Bolivië, Colombia en Peru. In juni 2019 alleen al steeg de ontbossing in Brazilië met 88 procent tegenover dezelfde maand in 2018.

Andere zorgwekkende ‘hotspots’ van ontbossing liggen in het Congobekken en West-Afrika. In de Democratische Republiek Congo verdubbelde de ontbossing in de laatste vijf jaar.

In Azië gaat het meeste woud verloren in Indonesië, Maleisië en Cambodja, maar daar wijst het rapport wel op hoopgevende trends. Met name Indonesië is een lichtpuntje. Politieke daadkracht - geholpen door gunstig weer - deed er de enorme branden in draslanden afnemen en zo ook de ontbossing verminderen.

Uit het rapport blijkt verder dat de meeste wouden niet vernield worden omwille van het hout, maar wel om plaats te maken voor landbouw en met name de industriële productie van rundvlees, soja en palmolie. Dat bedrijven er niet in slagen om hun producten vrij te maken van ontbossing, zwengelt de crisis verder aan.

Opvallend is ook dat de internationale gemeenschap maar een habbekrats investeert in de bescherming van bossen, terwijl die een enorm potentieel hebben in de strijd tegen de klimaatverandering. Van de 256 miljard dollar die wereldwijd werd beloofd door multilaterale instellingen en industrielanden in die strijd, ging amper 3,2 miljard dollar - of 1,5 procent - naar het behoud van bossen.

“De ontbossing stoppen vergt een ernstige systemische verschuiving in het gedrag van iedereen”, zegt medeauteur Ingrid Schulte. “De vraag naar producten die ontbossing veroorzaken moet krimpen, we moeten onze vleesconsumptie verminderen en we moeten investeren in beter beheer en de rechten van inheemse volken beschermen.”

“Onze wouden verdwijnen aan een gevaarlijk tempo - een risico voor miljoenen mensen over de hele wereld die ervan afhankelijk zijn voor hun voedsel, watervoorziening en inkomen”, zegt Andrew Steer van het World Resources Institute (WRI). “We weten inmiddels dat de economische opbrengst van hun bescherming en herstel erg hoog is. Wat mist, is leiderschap en beleid.”