Nederland verbiedt wegwerpplastic op kantoor en festivals in 2024. Hoe zit dat weer in ons land?

Kartonnen koffiebekertjes, die een laagje van kunststof hebben, mogen vanaf 2024 ook niet meer bij onze noorderburen. Je moet bovendien gaan betalen voor koffiebekers die je voor onderweg koopt. Bij consumptie onderweg en afhaal geldt vanaf juli 2023 dat je een bedrag moet betalen voor plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen, bovenop de prijs voor de koffie of de maaltijd. Verkooppunten mogen hier zelf de prijs voor bepalen. Wel moeten zij herbruikbare alternatieven aanbieden.

Daarnaast gaan in Nederlandse supermarkten sommige plastic verpakkingen die vergelijkbaar zijn met meeneemverpakkingen ook geld kosten, zoals een voorverpakt broodje of een salade.

De maatregelen komen voort uit de Europese Single-Use Plastics-richtlijn. In alle Europese lidstaten zijn sinds 3 juli 2021 vanwege deze SUP-richtlijn maatregelen genomen om de impact op het milieu te verminderen van de tien meest gevonden plastic wegwerpproducten op stranden. Denk aan het verbod op plastic rietjes, plastic bestek en plastic roerstaafjes. Sinds 2017 is het ook verboden om plastic zakjes gratis te verstrekken. “En met succes”, zo verklaart de Nederlandse staatssecretaris van CDA. “Sindsdien is het aantal plastic tasjes dat in het zwerfafval belandt met 70 procent afgenomen.”

De christendemocrate benadrukt dat “we alleen al in Nederland elke dag 19 miljoen plastic bekers en voedselverpakkingen weggooien, na eenmalig gebruik”. “Daar moeten we toekomstige generaties niet mee blijven opzadelen”, betoogt de bewindsvrouw. Er is volgens haar “een ommezwaai nodig van wegwerp naar hergebruik”. “Veel ondernemers zijn hier al goed mee bezig. Zo voorkomen we plastic soep, gaan we zorgvuldiger om met grondstoffen en laten we een schonere wereld achter.”

In de regels voor minder plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen is een onderscheid gemaakt tussen consumptie ter plaatse en consumptie onderweg (afhaal en bezorging). Bij consumptie ter plaatse wordt vanaf 2024 herbruikbaar servies het uitgangspunt: de afwasbare koffiemok op kantoor en het bord in de refter en eethuisjes. 

Lees verder onder de tweet

Ook zal met de nieuwe regels vanaf 2023 de rekening voor het opruimen van het zwerfafval op straat, in sloten, rivieren en natuurgebieden van plastic producten worden betaald door de producenten die deze producten op de markt brengen. Dat geldt specifiek voor drinkbekers, voedselverpakkingen, zakjes, wikkels of stofomslagen, plastic tasjes, sigarettenfilters, ballonnen en vochtige doekjes. Het geld wordt verdeeld over de overheidsorganisaties in Nederland die zwerfafval opruimen, zoals gemeenten en provincies. Wel blijft het natuurlijk de verantwoordelijkheid van iedereen om geen afval op straat te gooien.

Volgens de Vereniging van Evenementenmakers (VVEM) bij onze noorderburen wordt er al langer gewerkt aan het verminderen van plasticafval. Woordvoerder Willem Westermann: “Sommige materialen kunnen op het festival zelf alweer worden gebruikt. De meeste andere materialen worden op het festival ingezameld om dan opnieuw te worden gebruikt, zoals allerlei soorten zachte plastic bekers.” De branche benadrukt wel dat het “extra werk en kosten oplevert”. “Maar het lijkt erop dat de bezoekers hier graag aan meewerken.”

Ook de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF) laat weten voorstander te zijn van “het tegengaan van zoveel mogelijk troep”. “Duurzaamheid wordt hoog in het vaandel gedragen”, zegt voorzitter Berend Schans. Festivals en evenementen die gebruikmaken van een retoursysteem, mogen volgens hem nog wel wegwerpbekertjes aanbieden, een zogeheten softcup. “De organisatie moet er dan voor zorgen dat het bekertje teruggebracht wordt en niet in de natuur of omgeving terechtkomt. Alles valt of staat met het gedrag van de bezoekers. Zij zullen hier even aan moeten wennen, maar wij hebben alle vertrouwen dat dat gaat lukken.” Schans weet nog niet of het per se om een recyclebaar bekertje moet gaan of niet.

Zorginstellingen zijn uitgezonderd van het plasticverbod, zo laat de Nederlandse staatssecretaris nog weten. Alleen wanneer het echt nodig is, kunnen bedrijven ervoor kiezen bepaalde plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen te blijven gebruiken, mits ze 75 tot 90 procent hiervan weer inzamelen voor hoogwaardige recycling. Dat kan door gescheiden inzameling met bijvoorbeeld een retoursysteem, zodat van de grondstoffen weer nieuwe bekers en bakjes gemaakt kunnen worden.

Het verbod op de wegwerpplastics was eerder al aangekondigd, maar komt er nu definitief.