Mol-kandidaten dachten urine te drinken, maar stinkt dat dan niet? Expert geeft uitleg over je plas én wat die zegt over jouw gezondheid

Eerst en vooral stellen we prof. Hoebeke de vraag: wat ís urine eigenlijk? “Niet alle afvalstoffen die ons lichaam moet afvoeren, kunnen dat doen in vaste vorm. Sommige afvalstoffen circuleren in het bloed en worden door de nieren uit dat bloed gefilterd. Die verlaten als vloeistof ons lichaam: dat is urine.” 

“Hoe meer water je drinkt, hoe meer urine je aanmaakt. Het grootste deel van het vocht dat erin gaat, komt er als urine weer uit. Als je meer drinkt, vermindert de concentratie van afvalstoffen in de urine. Je merkt dat aan de kleur van de urine. De stelregel is: de kleur van jouw urine moet een schakering van geel zijn. Hoe donkerder het geel, hoe geconcentreerder de urine is. Hoe lichter het geel, hoe minder geconcentreerd. Als je meer water drinkt, zullen de afvalstoffen in een verdunde vorm het lichaam verlaten. Als de afvalstoffen te geconcentreerd zijn, kan dat leiden tot steenvorming. Nierstenen kunnen dus veroorzaakt worden door te weinig te drinken. Maar het kan ook zijn dat er in jouw metabolisme iets aan de hand is, waardoor je die steentjes aanmaakt. Er zijn bijvoorbeeld mensen die te veel urinezuur produceren, en dan urinezuurstenen aanmaken.”

“De intensiteit van geelheid is géén symptoom van een of andere ziekte. Urine kan in de ochtend bijvoorbeeld donkerder zijn dan op andere momenten van de dag, gewoon omdat je ’s nachts hebt doorgeslapen en je dan geen extra water hebt ingenomen. Kortom: op zich is de intensiteit van het geel geen probleem. Uit een gezonde mens komt heldere, gele urine. Het wordt maar een probleem als er in de urine nog een andere kleur verschijnt. Als de urine rood kleurt, dan moeten de alarmbellen afgaan.”

“Het is een alarmsymptoom, zoals bloed in de stoelgang. In de stoelgang kan het wijzen op darmkanker, in de urine kan het wijzen op nier- of blaaskanker. Als er bloed in je urine zit, dan moet je een onderzoek laten doen om kanker en stenen uit te sluiten, zo eenvoudig is het. Laat het nooit op zijn beloop als je bloed ziet. De rode kleur kan ook op iets anders wijzen: op het feit dat je bieten gegeten hebt bijvoorbeeld. Maar dat merk je al snel bij een onderzoek.”

“Soms is er ook een bruine verkleuring, die moeilijk te onderscheiden is van donkergeel. Bij bloedziekten gaat er een afbraak van hemoglobine gebeuren. Dan wordt de urine bruinachtig. Als de urine gifgeel is - een heel ander uitzicht dan het ‘gezonde’ geel -, wijst dit op geelzucht. Maar op dat moment zal je er elders ook al geel uitzien.”

Urine op zich stinkt niet, benadrukt dokter Hoebeke: “Urine ruikt naar urine. Het is misschien raar om te zeggen, maar als je zegt dat urine stinkt, dan is dat niet juist. Zuivere urine stinkt niet. Maar besmette urine kan echt wél stinken, naargelang van de bacteriën die erin zitten. Intussen baseren artsen zich op de resultaten uit het labo, maar er zijn tijden geweest waarin dokters aan de urine roken. En nog iets – en het is niet erg appetijtelijk: vroeger proefden dokters zelfs van urine. Dat was om het suikergehalte te meten. Daardoor kon je diabetes ontdekken: urine mag niet zoet zijn. Als je asperges hebt gegeten, kan je dat wel ruiken in de urine. In asperges zit immers een molecule die een methaanachtige geur afstoot. Maar écht stinken, is dat niet.”

“Neen. Maar hoe meer alcohol je drinkt, hoe meer urine je produceert. Alcohol is een diureticum, een vochtafdrijvende substantie. Je krijgt er een grote verdunning van je urine door. Wat je – en dat is van een heel andere orde – wel ziet in urine: een zwangerschap. Een zwangerschapstest is immers een urinetest. Je kunt er de aanwezigheid van een zwangerschapshormoon mee detecteren.”

“Eerst dit. In vroegere tijden kéken artsen naar de urine. Er bestaan schilderijen uit de jaren 1500-1600 die ‘De Piskijker’ heetten en waarop te zien is hoe de dokters het potje bekeken. Dat hoeft niet te verwonderen. Als je naar urine kijkt, dan moet je een heldere vloeistof zien. Je moet door het potje heen een tekst kunnen lezen. Dan is de urine gezond. Dat plassen in een potje gebeurt overigens niet alleen in de schoolomgeving. Ook in de arbeidsgeneeskunde gebeurt dat. Maar urine neem je af om het algemeen gezondheidsbeeld te meten. Bij een infectie zullen de witte en rode bloedcellen hoog zijn, bij diabetes zal de glucose (of het suikergehalte) hoog zijn. Bij een nierproblematiek zullen de eiwitten hoog zijn. In ieder geval: zijn alle parameters bij het onderzoek wél in orde, dan mogen we ervan uitgaan dat de persoon in kwestie redelijk gezond is.”

Lees ook:

“De stap naar een inlegkruisje of andere middelen is vaak groot, want dan geef je toe dat er iets aan de hand is”: incontinentie treft ook mannen (+)

“Prostaatkanker geeft weinig klachten, die komen er pas als de kanker al ver gevorderd is”: hoe herken je het? ‘Topdokter’ Piet Hoebeke geeft advies (+)

Waarom hebben mannen een prostaat en hoe draag je er best zorg voor? “Bij 40 procent kan het mislopen” (+)