Klopt het dat we minder goed nieuwe dingen leren naarmate dat we ouder worden?

Leeftijd is natuurlijk de grootste risicofactor voor allerlei hersenziektes zoals dementie en alzheimer. Maar ook zonder aandoeningen nemen veel mensen aan dat je op 90-jarige leeftijd geen complexe vaardigheid meer kan aanleren. Lange tijd dachten wetenschappers dan ook dat hersenverbindingen zich in de eerste paar jaar van ons leven in snel tempo ontwikkelen en een piek bereiken rond de leeftijd van 20 jaar. Op middelbare leeftijd zouden onze cognitieve vaardigheden dan beginnen af te vlakken, om vervolgens geleidelijk aan af te zwakken.

Martijn: “Maar in plaats daarvan zien wetenschappers nu dat de hersenen constant veranderen en zich met de jaren blijven ontwikkelen. Sommige cognitieve functies worden inderdaad zwakker met de jaren, maar andere verbeteren net.” Zo worden bepaalde hersengebieden zoals de hippocampus kleiner. De stof myeline, die zenuwvezels omringt, gaat verslijten, wat de communicatiesnelheid tussen de neuronen vertraagt. Dit kan een invloed hebben op het bewaren van informatie en het ophalen van herinneringen.

Aan de andere kant neemt de vertakking van dendrieten toe, de uitlopers van onze zenuwcellen. Hierdoor worden de verbindingen tussen hersengebieden sterker. “Dit betekent dat hersenen naarmate ze verouderen beter worden in linken leggen en het zien van het grotere plaatje.” Om die reden hoor je oudere mensen vaak zeggen dat relativeren en loslaten veel gemakkelijker gaat met het verstrijken van de jaren. En ligt daar niet net de bron van alle wijsheid? Martijn: “Toegegeven, kinderen kunnen misschien nog steeds gemakkelijker bepaalde aangeleerde vaardigheden verfijnen. Een typisch voorbeeld hiervan is het onder de knie krijgen van een tweede taal op moedertaalniveau. Maar vergeet ook niet dat kinderen simpelweg meer tijd en mogelijkheden hebben om iets nieuws te leren, met ondersteuning van scholen en klasgenoten. En natuurlijk helpt het ook dat zij gewoonlijk minder bang zijn om fouten te maken.”

Maar op veel verschillende vlakken kunnen rijpere hersenen dus nog steeds een verbazingwekkende vooruitgang boeken. Bovendien kunnen volwassenen een aantal tekortkomingen compenseren met hun grotere capaciteit voor analyse, reflectie én – niet onbelangrijk tijdens een leerproces - zelfdiscipline. Waar komt dan toch dat hardnekkige cliché vandaan dat we niet meer aan iets nieuws moeten beginnen op oudere leeftijd?

Martijn: “Een eenvoudig gebrek aan zelfvertrouwen kan de grootste belemmering vormen - oudere leerlingen zijn na hun pensioen vaak al bang voor een algemene cognitieve achteruitgang. Ook hebben kinderen deels zo’n flexibel leervermogen omdat ze meerdere vaardigheden tegelijkertijd moeten aanleren en zich daarvoor in de juiste omgeving bevinden. Tot slot blijven zowel experts als leken steeds benadrukken dat ‘actief blijven’ de beste manier is om cognitief scherp te blijven. Maar aanbevelingen als ‘lichaamsbeweging, gezond eten en kruiswoordpuzzels maken’ geven geen prioriteit aan het aanleren van nieuwe vaardigheden. En dat terwijl de voordelen van leren net meer zouden doorwegen dan die van onderhouden. Ze verjongen je hersenen.”

Zo, weer iets bijgeleerd. Een laatste tip? Kijk eens op de Mijn Gids-pagina en wie weet vind je wel een nieuwe hobby om te leren. Je hersenen zullen je dankbaar zijn!

Lees ook:

7 voedingsmiddelen die volgens voedingsdeskundige veroudering afremmen: “Tal van 100-jarigen roemen eieren als hun geheim ingrediënt” (+)

Klopt het dat fluisteren slecht is voor je stem?

Steek jij je tong uit als je je concentreert? Drie hypothesen verklaren deze eigenaardige reflex