‘Wonderschoen’ voor marathonlopers onder vuur, Kipchoge: “De Vaporfly’s zijn eerlijk”

Gaan de nieuwe records in het langeafstandslopen op de schop? Het is een vraag die de atletiekwereld steeds meer in de ban houdt. Sinds Eliud Kipchoge in oktober de magische grens van 2 uur slechtte op de marathon gaan stemmen op om de Nike Vaporfly - de schoenen waarmee de Keniaan toen liep - te verbieden. 

Kipchoge legde met de schoenen 42 kilometer af in 1u59:40. Brigid Kosgei liep met haar Vaporfly’s het wereldrecord bij de vrouwen van de tabellen. Zij legde in Chicago haar marathon af in 2u14:04. De helft van de 150 beste tijden op het koninginnennummer in het lopen is er trouwens gekomen sinds de ontwikkeling van de Vaporfly. 

De eerste prototypes van de Nike-schoen zijn sinds 2016 in omloop. Kenmerkend zijn de hoge zolen, die tot 3,5 centimeter dik zijn. Tussen het piepschuim van de zool is een carbon plaatje verwerkt die ervoor moet zorgen dat de loper energie kan sparen. Er gaat minder energie verloren waardoor de atleet makkelijker kan afstoten. De schoenen zijn met 190 gram bovendien vederlicht.

Volgens recent onderzoek - zowel van fabrikant Nike als van onafhankelijk instellingen - kan je in vergelijking met andere schoenen tot 4 procent extra energie sparen met de Vaporfly. Mits de juiste looptechniek. Voor amateurs wringt daar wel het schoentje. Niet iedereen beschikt over de juiste stabiliteit of techniek om op de juiste manier 42 kilometer lopend af te leggen. 

Dat in acht genomen becijferde New York Times wel dat 40 procent van alle marathons onder de drie uur gerealiseerd werden door lopers met de ‘wonderschoen’ van Nike aan hun voeten. Atleten die dus met een schoeisel van een andere sponsor lopen zijn dus eigenlijk in het nadeel, want voorlopig kan geen ander merk de Vaporfly-techniek aanbieden. 

En dus zijn er stemmen om de schoen te bannen. Naar analogie met de zwempakken van Speedo enkele jaren geleden (2009). Toen verbood de zwemfederatie de pakken nadat het ene record na het andere sneuvelde op het WK. De vraag is nu dus of de Internationale Atletiekfederatie (IAAF) ook dergelijke maatregelen aan zijn lopers zal opleggen. 

Momenteel heeft de atletiekfederatie een onderzoeksteam met specialisten aangesteld om te onderzoeken of er sprake is van een oneerlijk voordeel. Als dat het geval is dan kan de IAAF lopers verbieden om de schoen te gebruiken in officiele wedstrijden. Komt er een ban, dan moet Kipchoge het zonder zijn Nikes doen op de Olympische Spelen deze zomer in Tokio. 

Zover is het wel nog niet. “Het is een evenwicht zoeken. We moeten de ontwikkeling van nieuwe technologieën stimuleren en tegelijk waken over fundamentele waarden in de sport zoals toegankelijkheid en eerlijkheid”, klink het bij het onderzoeksteam. Tegen eind januari wordt een advies verwacht aan de IAAF. 

De atletiekfederatie kan op basis daarvan een besluit maken, maar als Nike met een leger advocaten besluit om bij het Internationaal Sporttribunaal (TAS) in beroep te gaan, dan kunnen we vertrokken zijn voor een maandenlange juridisch slag. In die tijd zou het oordeel van de IAAF wel blijven staan en zou de schoen dus verboden blijven. 

Afwachten dus wat het onderzoeksteam voorstelt. Eliud Kipchoge zelf liet intussen vanuit Kenia weten dat er weinig aan de hand is. “De schoenen zijn eerlijk. Ik train hard. De technologie staat niet stil en wij moeten daarin mee. Voor degenen die tegen de schoen zijn: het is de loper die het doet, niet de schoen. Het is hetzelfde als zeggen dat Lewis Hamilton een amateur is die enkel en alleen kan winnen met dank aan Pirelli-banden. Iedereen in de Formule 1 kan die banden gebruiken. Het is de motor en de racepiloot die het doen.” 

Kipchoge krijgt met zijn mening bijval van anderen in het wereldje. Patrick Sang, een voormalig medaillewinnaar op de Spelen uit Kenia, erkent wel het voordeel van de schoen. “Als je met Eliud praat, dan zegt hij dat zijn Nike-schoenen hem helpen in het herstel na zware trainingen. Er is dus een verschil, maar iedereen kan de schoenen kopen (de kostprijs ligt in België op een kleine 300 euro, red.). Dus ik vind niet dat ze moeten verbannen worden.”