Johnson & Johnson is van plan om begin volgende week met de resultaten van fase 3 van de klinische studie met het coronavaccin te komen. Daar wordt al lang naar uitgekeken. Het zou het eerste vaccin tegen het coronavirus zijn dat maar één spuitje nodig heeft om bescherming te bieden. Volgens CFO van J&J, Joseph Wolk, gaat het om een “heel stevige studie met 45.000 proefpersonen” uit acht landen in drie continenten, waaronder Zuid-Afrika en Brazilië. Dat betekent dat de gevaarlijke varianten uit die landen “potentieel vervat” zijn in de studie, aldus Wolk. Als alles goed gaat volgende week, zou dat een belangrijke stap zijn naar de verhoopte goedkeuring van het coronavaccin door de Amerikaanse en nadien ook de Europese autoriteiten.

In september verscheen er op de website medRxiv al een voorpublicatie van de tussentijdse resultaten van het coronavaccin dat Janssen ontwikkelde. Op 13 januari werd een uitgebreidere versie gepubliceerd in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift New England Journal of Medicine. Het ging om veelbelovende resultaten van een beperkte groep van 805 vrijwillige proefpersonen van 18 jaar en ouder uit de eerste en tweede fase van de klinische studie. Op dag 29 van het onderzoek had 90 procent van de deelnemers na één inenting met het vaccin antilichamen tegen Covid-19 in het bloed, en op dag 57 had iederéén er. De antilichamen bleven ook stabiel tot minstens dag 71, het laatst gemeten punt in de studie, die nog altijd loopt.

“Als we naar de antilichamen kijken, is er goede hoop en zijn er goede redenen dat het vaccin zal werken”, blikte Paul Stoffels, chief scientific officer van Johnson & Johnson, al vooruit naar de belangrijke derde fase van de studie. Het zogenaamde one-shot-vaccin (één inenting volstaat) genereert meer neutraliserende antilichamen dan één dosis van de andere vaccins, die twee inspuitingen vereisen. En volgens Stoffels vertoont één inenting van het Janssen-vaccin een vergelijkbare reactie met twee shots van de concurrerende vaccins. Een enorme troef in het ingewikkelde logistieke verhaal van vaccinatiecampagnes wereldwijd. De distributie en de administratie van zo'n vaccin zijn veel makkelijker op poten te zetten dan bij de andere, ook al omdat het vaccin van Janssen drie maanden lang op koelkasttemperatuur kan worden bewaard. Dit in tegenstelling tot de vaccins van Pfizer en van Moderna, die op diepvriestemperaturen van respectievelijk min 70 en min 20 graden Celsius moeten worden opgeslagen en getransporteerd.

Johnson & Johnson wil begin volgende week de resultaten van fase 3 met 45.000 proefpersonen presenteren om tegen maart goedkeuring te krijgen voor het vaccin in de VS, en vervolgens ook in Europa en in andere landen. België hangt af van de aankooppolitiek van Europa, dat voorlopig slechts de vaccins van Pfizer/BioNTech en van Moderna goedkeurde. Die beide vaccins scoren met minstens 90 procent wel enorm hoog qua doeltreffendheid. J&J mikte zelf ambitieus op 70 procent efficiëntie, aldus Paul Stoffels, maar hij heeft vertrouwen gekregen in een nóg hoger getal. “We hebben goede redenen om te geloven in een heel hoog niveau van doeltreffendheid”, aldus Stoffels. “Boven de 90 procent? Dat weet ik niet. Dat zullen de data ons leren.” Overigens waren de meest voorkomende bijwerkingen van het vaccin koorts, vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn en pijn op de injectieplaats, zo bleek uit de eerdere gepubliceerde resultaten.

Nog daaruit bleek dat bij een aantal proefpersonen twee maanden na de eerste vaccinatie ook een tweede werd toegediend, wat resulteerde in een vermeerdering van het aantal antilichamen met een factor van 2,6 tot 2,9. Deze strategie met een tweede dosis kan dienen als eventuele back-up voor Janssen, dat weliswaar eerst wil evalueren hoelang de immuniteit zal aanhouden na één dosis én of er meer antilichamen nodig zijn om nieuwe varianten van het virus te bekampen. J&J startte daarvoor in november een aparte, grote studie op. Tegen maart of april hoopt het bedrijf 30.000 proefpersonen te hebben gevonden. Resultaten daarvan worden tegen de zomer verwacht.