“Grote doorbraak” in onderzoek naar malariavaccin

Een nieuw vaccin tegen malaria blijkt 77% effectief in een vroege studie naar het middel. Volgens de onderzoekers van Oxford University kan het middel een “grote doorbraak” voor de volksgezondheid betekenen. De resultaten, die werden gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift The Lancet, moeten nog wel getoetst worden door andere onderzoekers.

RL 25-04-21, 01:07 Laatste update: 25-04-21, 01:11 Bron: BBC, Institute of Tropical Medicine Antwerp

Het nieuwe vaccin werd getest op 450 kinderen in Burkina Faso en werd niet alleen veilig, maar ook “hoogst effectief” bevonden in de 12 maanden na vaccinatie. Het middel bleek 77% effectief bij kinderen die een hoge dosis ontvingen en 71% bij de groep kinderen die een lagere dosis kreeg toegediend.

Volgens de onderzoekers zijn de testresultaten een doorbraak omdat het de eerste keer is dat een veilig malariavaccin aan de effectiviteitstandaard van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO voldoet. Die stelt dat een vaccin 'succesvol’ is bij een effectiviteit van 75%. Het meest effectieve vaccin - tot nu toe - had namelijk een effectiviteit van slechts 55% bij Afrikaanse kinderen.

Wat is malaria? Hoe raak je besmet?

Malaria is een levensbedreigende ziekte waar in 2019 wereldwijd 229 miljoen mensen besmet mee raakten en waar 409.000 mensen aan overleden. Je kunt besmet raken met malaria als je gestoken wordt door een mug die de malariaparasiet draagt.

Wie malaria krijgt, heeft in het begin meestal last van symptomen als koorts, hoofdpijn en rillingen. Maar wie niet op tijd behandeld wordt kan er zwaar ziek van worden en zelfs aan overlijden.

In België is de ziekte zeer zeldzaam, omdat de mug die de malariaparasiet verspreidt in ons land amper voorkomt. Malaria is bovendien de belangrijkste doodsoorzaak bij overzeese reizigers. Toch hoef je niet op reis te zijn geweest in malariagebied om besmet te rakken met de ziekte.

Soms ‘liften’ de malariamuggen namelijk mee uit malariagebieden zoals Afrika en Azië met goederentransport of in de bagage van andere reizigers. Zo overleed vorig jaar een koppel uit Kampenhout aan de ziekte zónder op reis te zijn geweest. Ze woonden echter dicht bij luchthaven Zaventem. De mug die hen had gestoken was waarschijnlijk op die manier het land binnengekomen.

Coronavaccin dankzij malariaonderzoek

De proeven met het malariavaccin begonnen al in 2019, ruim voor de uitbraak van de coronapandemie. Maar de wetenschappers die het Oxford-vaccin tegen Covid-19 ontwikkelden, hebben sneller succes gehad dankzij het bestaande malariaonderzoek.

Dat er inmiddels talloze coronavaccins zijn, terwijl een effectief malariavaccin nog op zich laat wachten, heeft vooral te maken met de kenmerken van de ziektes: terwijl het coronavirus slechts twaalf genen heeft, gaat het bij malaria om maar liefst duizenden genen. Bovendien is bij het voorkomen van een besmetting met malaria een veel sterkere reactie van het immuunsysteem nodig dan bij besmetting met coronavirus, aldus wetenschappers.

Het belang van een malariavaccin voor de volksgezondheid is echter enorm: de ziekte is een van de belangrijkste oorzaken van kindersterfte op het Afrikaanse content. Daar overleden vorig jaar meer mensen aan malaria dan Covid-19. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie heeft de coronapandemie de malariapreventie in veel landen verstoord.

Een kind in Tanzania wordt getest op malaria. De ziekte is een van de belangrijkste oorzaken van kindsterfte op het Afrikaanse continent. © REUTERS

Verder onderzoek nodig

De studie die in The Lancet verscheen, betreft wel een zogenaamde pre-print. Dat zijn artikelen waarmee wetenschappers hun veelbelovende onderzoek onder de aandacht willen brengen, maar die nog niet door andere wetenschappers zijn getoetst. Als ook verder onderzoek succesvol blijkt, kan het vaccin binnen een paar jaar op de markt worden gebracht.

De farmaceutische partners van de onderzoekers zijn optimistisch. Het Indiase Serum Institute, dat verantwoordelijk is voor de productie, denkt 200 miljoen doses te kunnen leveren zodra het middel wordt goedgekeurd door toezichthouders.

Wat nu eerst volgt is een grootschalige fase-3 studie in vier verschillende Afrikaanse landen. Daar krijgen bijna 5.000 kinderen (van vijf maanden tot drie jaar oud) het vaccin toegediend.