Unieke straattherapeut helpt Mechelaars met dubbeldiagnose: “Ik ben hun laatste strohalm”

Aanleiding om te gaan experimenteren met urban therapy was een steekpartij in februari 2019 op de Tervuursesteenweg. Een man verwondde twee toevallige passanten met een mes alvorens te worden doodgeschoten door de politie. Het incident maakte pijnlijk duidelijk dat mensen met een zogenaamde dubbeldiagnose uit de boot vallen bij de klassieke hulpverlening.

“Er bestaan wel afdelingen die zich specialiseren in dubbeldiagnoses, maar de wachtlijsten zijn daar enorm. Wie al veel mislukte opnames achter de rug heeft, wordt afgewezen. Ofwel zijn ze te psychotisch voor een verslavingskliniek, of te verslaafd voor een afdeling psychose”, zegt Ferket, een therapeute met ervaring in de jeugdzorg en in de psychiatrie.

Zij gaat aan de slag met Mechelaars met een dubbeldiagnose die niet meer terecht kunnen bij de bestaande hulpverlening of er geen aansluiting kunnen vinden. Zij worden veelal naar haar doorverwezen door bijvoorbeeld straathoekwerkers, het OCMW of de politie, maar de straattherapeut is intussen ook actief in de gevangenis. Belangrijk te vermelden is dat de helft van de cliënten niet in de criminaliteit belandt.

Doel is zo laagdrempelig mogelijk te werken en de cliënt centraal te stellen. Ferket zoekt haar cliënten bijna wekelijks op in hun vertrouwde omgeving. Dat kan bij hen thuis zijn, maar evengoed op een pleintje. Stapsgewijs gaat ze met hen op zoek naar verbetering. Door veel met hen te praten en hen praktische oefeningen aan te reiken om met hun problematieken om te gaan. Soms ook met praktische zaken, bijvoorbeeld begeleiding bij een consultatie bij een psychiater. “Het is niet dat ik een standaardpakket heb dat ik kan toepassen op elke cliënt. Het is heel erg werken op maat”, zegt ze.

Doorgaans wordt ze ook aanvaard. “Ik ben geen verplichte hulpverlening. De meeste cliënten zijn eigenlijk blij dat ik er ben. Een groot verschil met de meeste hulpverlening is dat ik hen ook zie als ze onder invloed zijn, al valt er met iemand die heel dronken is natuurlijk geen diep gesprek te voeren. Maar nuchter zijn is soms een enorme drempel voor mensen die daar nog niet klaar voor zijn.”

Vaak hebben haar cliënten er al verschillende opnames opzitten. “En dan komen ze telkens vanuit een veilig kader terug thuis met alle mogelijke triggers. Soms is het beter te werken vanuit de situatie zoals ze is”, weet ze. Omgekeerd kan ze cliënten begeleiden naar een opname. “Overal zijn enorme wachtlijsten, van vier-vijf maanden. In de tussenperiode hebben ze mij om mee te praten.”

Begeleidingen verlopen vaak met ups en downs, al zijn er zeker ook successen, al is ze voorzichtig met dat woord. Zo heeft ze er bijvoorbeeld een man bijna bovenop geholpen die kampt met een cocaïneverslaving en die voortdurend rondliep met zelfmoordgedachten.

“Zijn grootste droom is om zijn zoon terug te zien. We hebben besproken wat daarvoor nodig is: niet meer verslaafd zijn en zijn appartement weer uitnodigend en leefbaar maken. We zijn nu drie maanden verder en elke keer ik langskom, toont hij trots dat hij weer een nieuwe kamer opgeknapt en geschilderd heeft. In plaats van cocaïne kocht hij een pot verf. Alle problemen zijn nog niet opgelost, maar je ziet hem heel hard werken”, geeft ze een voorbeeld.

De stad beoordeelt het proefproject positief. “We zijn tevreden dat we onze straattherapeut, de eerste ter wereld, in de reguliere werking kunnen opnemen. Ze versterkt intussen onze preventiedienst”, vertelt Preventieschepen Abdrahman Labsir.

“Door het project, kunnen we hiaten veel beter detecteren en dus dichten in de mate van het mogelijke. Daarnaast heeft het project ervoor gezorgd dat de samenwerking van betrokken hulpverleners en dienstverlening zoals onder andere artsen, psychiatrische ziekenhuizen, ontwenningscentra en psychiatrische afdelingen van het algemeen ziekenhuis nog veel nauwer is geworden”, zegt hij.

Met de universiteit van Gent werd een samenwerking opgezet om te komen tot een doorgedreven evaluatie. Op basis van dat onderzoek zullen er aanbevelingen tot optimalisatie uitgewerkt worden. “Waarmee we in Mechelen en mogelijk ook andere Vlaamse steden mee aan de slag kunnen gaan”, aldus nog de schepen.