Laarne wil heksen in ere herstellen en Belgische Heksenkring oprichten. “We willen de pagina van een duister verleden omslaan”

Laarne is de heksen gemeente bij uitstek. Op 11 september en 2 oktober 1607 werden in Laarne Passchyne Neyts, Janne Callens en Willemyne De Veerman terechtgesteld aan het kasteel van Laarne nadat ze gefolterd en beschuldigd waren van hekserij. Een trieste episode in de geschiedenis van de kasteelgemeente maar vandaag ook een toeristische trekpleister. En vorig jaar werd ontdekt dat ook deelgemeente Kalken een soortgelijke en sombere geschiedenis met zich meedroeg.

“Volgend jaar willen we de 20ste verjaardag van onze Heksengilde vieren en in 2027 zal het 420 jaar geleden zijn dat de laatste heksen in Laarne werden verbrand. Met deze twee data gaan we nu zeker al aan de slag. En in de toekomst willen we zeker nog gezamenlijke initiatieven uitwerken met andere gemeentes”, klinkt het in Laarne.

Met de samenwerking met andere steden en gemeenten met een heksenverleden wil Laarne roeren in de figuurlijke heksenketel. “We willen de brede heksenthematiek verder op de agenda zetten”, zegt schepen Roos Locquet. Ze nodigde vandaag alle mogelijke gemeenten met een heksenverleden of -traditie in Vlaanderen, Brussel en Wallonië uit naar Laarne voor overleg. Er waren delegaties uit Brugge, Zonnebeke, Diksmuide, Nazareth, Sint-Niklaas, Bever, Essen, Lier, Nieuwpoort, Ellezelles, Vielsalm, Dendermonde, Hasselt en heel wat heemkundige genootschappen.

“Het geloof in de vorming van een echte heksenkring is groot”, zegt Roos. “Want we spreken allen éénzelfde magische taal en door onze expertise en ervaringen samen te leggen kunnen we de heksenthematiek in zijn meest brede zin samen op de kaart zetten. We willen de pagina van een duister verleden omslaan en hoopvol naar de toekomst kijken, waarbij we deze gruwelijke geschiedenis als uitgangspunt nemen om hier verschillende impactvolle activiteiten rond te organiseren. We willen loskomen van het clichébeeld van heksen als oude, lelijke vrouwen met hoed en bezemsteel. Herdenken dus, maar ook om-denken”.

“Er is momenteel een hele herdenkingsgolf bezig van de heksenwaan in verschillende Europese landen. De connectie die we zoeken binnen Vlaanderen, moeten we de komende jaren ook samen kunnen leggen naar andere Europese partners. In vele landen zijn heksenvervolgingen jammer genoeg nog steeds aan de orde. Heksen zijn als thema ook dankbaar want stel dat we met magie een oplossing konden bieden aan toekomstige uitdagingen, welke problemen zouden we dan wegtoveren?”, stelt initiator en algemeen directeur Ellen Leroy van het project.

Tijdens de voorbereiding van het heksencongres kwam het waardevolle archiefonderzoek van Luc Haeghens weer boven drijven. De Gentenaar vond vorig jaar het sluitende bewijs in de ‘boekhouding’ van de baljuw dat er ook in Kalken heksen werden veroordeeld. Hij stootte toevallig op het bewijs toen hij op zoek ging naar zijn stamboom. “In mijn zoektocht naar mijn voorouders konden we uitzonderlijk het Familiefonds van De Merodes in het Rijksarchief in Brussel inkijken. Het is in één van de rekeningen van de baljuw dat we het bestaan en de terechtstelling van de vrouwen in Kalken zwart op wit terugvonden”, vertelde Luc vorig jaar.

De baljuw was in die tijd de plaatsvervanger van de Heer of Heerser van de streek. Uit de jaarrekeningen bleek dat ook vier vrouwen uit Kalken af te rekenen kregen met de vervolgingswaanzin van heksen. Het waren meestal oude vrouwen met kennis van geneeskrachtige kruiden of vroedvrouwen die vervolgd werden. In Kalken werden Joosyne Van Kerckhove, Lysebette De Vylder, Joosyne Smets en Joosyne Vellemans opgepakt en gefolterd tijdens langdurige kruisverhoren. Dat gebeurde in een soort van gevangenis aan het oude schepenhuis naast de kerk. Uiteindelijk zal Van Kerckhove sterven op de brandstapel. Joosyne Vellemans werd voor 25 jaar verbannen. Wat eigenlijk ook een doodvonnis betekende. Twee andere vrouwen werden uiteindelijk vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.