Zes Merodegemeenten zetten boerenschansen in de kijker tijdens Archeologiedagen: “Bezoekers krijgen unieke kans om ze allemaal te herontdekken”

Een boerenschans is een kleine omgrachte omwalling die collectief werd aangelegd door een boerengemeenschap om zichzelf en hun vee in veiligheid te brengen. De meeste schansen werden opgericht tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), ter verdediging tegen onder andere roversbenden. Schansen komen overal in België voor, maar waren talrijker aanwezig in het grensgebied van de provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams Brabant. 

Niet verwonderlijk dus dat er veelvuldig schansen voorkomen in het Merodegebied, dat zich net uitstrekt op de grenzen van deze drie provincies. In het kader van de Archeologiedagen 2022 startte de Intergemeentelijke onroerende erfgoeddienst (IOED) de Merode daarom een samenwerkingsproject op rond het thema ‘schansen’, samen met de zes gemeenten en hun lokale verenigingen die aangesloten zijn bij IOED de Merode. 

Een maandenlange collectieve zoektocht leidde naar 47 boerenschansen in het Merodegebied. “Vanuit deze inventarisatie konden we een mooie brochure opstellen. Met deze brochure kan je er op uit trekken per fiets om te speuren naar de schansen in je gemeente en in het Merodegebied”, zegt Alies Smeets, voorzitster van Cultuur & Erfgoed de Merode en cultuurschepen in Tessenderlo. “Hoewel de meeste boerenschansen enkel archeologisch bewaard zijn, zijn er toch nog wat sporen van terug te vinden in het landschap, zoals een wal of een gracht.”

De feestelijke opening van de Archeologiedagen 2022 in het Merodegebied vindt komende vrijdag om 10 uur plaats in de Meerlaarstraat 120 in Klein-Vorst (Laakdal), bij het enige schansenhuisje dat nog overgebleven is in het gebied. Zowel vrijdag, zaterdag als zondag zijn er nadien verschillende activiteiten in de zes gemeenten om hun schansen in de kijker te zetten. Zo kan je onder andere  aansluiten bij een gegidste fietstocht, een lezing volgen, een tentoonstelling bezoeken of een metaaldetectiedag bijwonen. 

Daarnaast kan je de historische en archeologische aspecten van de schansen komen ontdekken op de digitale tentoonstellingen die zullen vertoond worden in de verschillende gemeentehuizen. “De verhalen rond de talrijke schansen in onze zes Merode-gemeenten hebben zich lange tijd verschanst”, knipoogt Smeets. “Bezoekers krijgen nu een unieke kans om ze allemaal te herontdekken tijdens deze archeologiedagen.”