Je werk graag doen tot aan je 67e: droom of werkelijkheid?

Stoppen met werken vóór je pensioen? Dit moet je weten
De 12 werkhervormingen van Kris Peeters
Flexibel werken wordt het nieuwe 'normaal'

Volgens de Stichting Innovatie & Arbeid is een job werkbaar wanneer hij aan vier fundamentele zaken beantwoordt.

Ten eerste moet een werknemer de ruimte krijgen om voldoende te leren in zijn functie, bijvoorbeeld door verschillende taken te mogen doen. Uit de cijfers blijkt dat acht op tien werknemers in Vlaanderen een job heeft waarin hij voldoende kan leren. 

Ten tweede hoort de werknemer gemotiveerd te zijn om naar zijn werk te gaan. Ook dit is geen groot probleem in Vlaanderen. 82% van de Vlaamse werknemers - en zelfs 90% van zelfstandige ondernemers - geeft aan een motiverende job te hebben.

Ten derde moet de privé-werkbalans snor zitten. Slechts 10% van de Vlaamse werknemers vindt dat zijn job goed te combineren valt met zijn privéleven. Bij zelfstandige ondernemers is het een iets rooskleuriger plaatje: drie op tien Vlaamse ondernemers zegt dat zijn werk en privéleven moeilijk aaneensluiten. 

Ten vierde zou de job hem geen chronische stress mogen geven. Dit lijkt een veelvoorkomend knelpunt te zijn. 29,3% van de Vlaamse werknemers is namelijk psychisch vermoeid en loopt een verhoogd risico op gezondheidsproblemen.

Hoe zit het met de oudere werknemers die al enkele werkjaren achter de rug hebben? "Van de Vlaamse werknemers die ouder zijn dan 50 heeft 45,6% geen werkbaar werk", vertelt Ria Bourdeaud'hui, wetenschappelijk medewerker bij de Stichting Innovatie & Arbeid. De problemen verschillen sterk in elke beroepsgroep. "Zo zien we dat bij de kaders en middenkaders werkstress en het risico op burn-out en hoge werkdruk veel meer voorkomen, terwijl bij de arbeiders zich vooral het probleem van onvoldoende leermogelijkheden voordoet", zegt Bourdeaud'hui. "Eén op drie arbeiders heeft een job met onvoldoende leermogelijkheden. Dit betekent werk met weinig afwisseling of autonomie." 

Ondanks het feit dat ongeveer de helft van de vijftigplussers van mening is dat ze geen werkbaar werk hebben, zijn ze toch optimistisch. Bij een enquête door de Stichting Innovatie & Arbeid antwoordde 72,8% van vijftigplussers dat ze zichzelf in staat achten hun huidige job uit te oefenen tot hun pensioen.

"Slechts een zeer kleine minderheid (3%) zegt 'neen' op deze vraag", zegt Bourdeaud'hui, "en de overige vijftigplussers (24,2 %) zegt dat ze zichzelf in staat zien hun huidige job uit te oefenen tot hun pensioen mits het werk wordt aangepast." Als ze lichter werk mogen doen, bijvoorbeeld, of als ze deeltijds mogen werken.

En wat als je geen werkbaar werk hebt? Moet je dan op zoek naar een nieuwe job? "Je kan moeilijk zeggen dat 45% van de vijftigplussers ander werk moet vinden. Dat is geen optie", zegt Bourdeaud'hui. "Niet iedereen kan zomaar een nieuwe job zoeken, maar aanpassingen binnen de huidige job kunnen dan weer wel. Je kan de knelpunten van je functie bespreekbaar maken binnen de organisatie waarvoor je werkt." 

Vooral voor arbeiders die weinig leermogelijkheden krijgen binnen hun functie is het niet evident om een nieuwe job te vinden. "Een gebrek aan leermogelijkheden legt namelijk een hypotheek op de toekomstige werkgelegenheidskansen", verklaart Bourdeaud'hui.

Op een gemiddelde dag in 2015 zat ongeveer 7% van alle werknemers thuis wegens ziekte of een privéongeval. Dat blijkt uit onderzoek van het HR-adviesbureau Securex. 3% was zelfs langer dan een jaar op ziekteverlof. Vooral bij oudere werknemers is langdurig absenteïsme een groot probleem. In de leeftijdsgroep van 55+'ers is er op een willekeurige werkdag ongeveer 1 op 8 arbeiders en 1 op 24 bedienden langer dan een jaar afwezig. Bij 60-64 jarige arbeiders komt dit percentage zelfs op 25%. Langdurig absenteïsme in het algemeen kende een stijging van 14% ten opzichte van het voorbije jaar.

Volgens Securex is de vergrijzing de grootste reden van deze exponentiële stijging. Maar chronische stress is een andere grote boosdoener, zoals al bleek uit het onderzoek van de Stichting Arbeid & Innovatie. Stress-gerelateerde klachten zijn tussen 2013 en 2015 met 30% gestegen. Die stress kan dan weer leiden tot een burn-out of andere psychische aandoeningen.

Wat kan je doen om gezond naar je werk te blijven gaan tot aan je pensioen? Fysieke aftakeling kan je enigszins proberen afremmen door gezond te eten, voldoende te bewegen en op tijd en stond een dokter raad te plegen. Dit zijn ook voorschriften die helpen bij de preventie van psychologische problemen zoals chronische stress of een burn-out, maar daar is nog meer voor nodig. Zo kan je een burn-out voorkomen door jezelf geen al te hoge eisen op te leggen, regelmatig te babbelen met collega's, nieuwe dingen te ondernemen, hulp te vragen bij problemen en van de kleine dingen in het leven te genieten.