Een hooggeplaatste binnen het Amerikaanse ministerie van Financiën geeft details over de grootschalige operatie die erop is gericht IS financieel droog te leggen.

Ondersecretaris van het ministerie Adam Szubin omschreef tijdens een opmerkelijke toespraak in Londen recent hoe de VS samenwerken met andere landen om te verhinderen dat de schatkist van het zelfverklaarde kalifaat aangroeit en tevens te verhinderen dat de organisatie nog geld kan uitgeven.

Maar vooreerst de vraag hoe IS financiële middelen vergaart. Het ministerie becijferde dat IS in 2014 niet minder dan 2 miljard dollar vergaarde uit olievelden, landbouw, afpersing, belastingen, mijnbouw en industrie.

• De grootste inkomstenbron van IS is de industrie: IS nam fosfaatmijnen, cementfabrieken en chemische bedrijven over. Dat leverde hen vorig jaar 1.3 miljard dollar op.

• Belastingen. IS heft bij de 8 miljoen inwoners van het door hen gecontroleerde gebied inkomensbelastingen en handelstaksen, maar ook taksen op bankverrichtingen en op medicatie. In 2014 belandde zo 360 miljoen dollar in de schatkist van het kalifaat.

• Schoolgeld. Staatsscholen rekenen ouders maandelijks tussen 22 en 65 dollar schoolgeld aan.

• Afpersing. Sommige landen weigeren op aangeven van de IS losgeld te betalen voor gegijzelde landgenoten, maar vaak gebeurt dat heimelijk toch. Daarnaast kost het wie naar Irak wil reizen gemiddeld 1.000 dollar om IS-grenswachters om te kopen. De terugkeertaks is even hoog.

• Landbouw. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN schat dat een derde van de handel in tarwe en gerst in het door hen gecontroleerde gebied in handen is van IS.

• Olie. IS bracht eind vorig jaar dagelijks 50.000 vaten ruwe olie op de zwarte markt. Tegen discountprijzen bieden ze die via een ondergrond netwerk van handelaars aan. De luchtaanvallen van de internationale coalitie waar ook ons land deel van uitmaakt bemoeilijken de olieproductie voor IS. Recent verhoogde Rusland de druk op de illegale handel. Dat heeft IS een slag toegebracht, maar met zo'n groot gebied vindt de firma IS andere inkomstenbronnen om operationeel te blijven.

De VS werken samen met de Iraakse overheid om 90 banken te sluiten die opereren in door IS gecontroleerd gebied. IS verwierf de controle over die banken in Irak en Syrië. Szubin benadrukt dat die banken niet langer verbonden zijn met internationale financiële systemen, wat het voor IS moeilijk maakt om belangrijke militair materieel, communicatiesystemen of materieel voor de productie van olie aan te kopen.

De VS vaardigde ook sancties uit tegen meer dan 30 aan IS gelinkte financiers teneinde de toegang van de groepering tot internationale financiële kanalen te blokkeren. Daarnaast sluiten de VS nationale grenzen af om het voor IS onmogelijk te maken grensoverschrijdende transacties te verrichten of geld te parkeren bij buitenlandse financiële instellingen. Volgens Szubin is het daarbij cruciaal de Turkse grens te sluiten voor IS-geld. 

Het Amerikaanse ministerie van Financiën werkt samen met meer dan 30 landen en organisaties om de financiering van IS te verstoren, zo stelt Szubin.

De Amerikaanse minister van Financiën Jack Lew leidt later deze week een top van de Veiligheidsraad van de VN rond de financiële strijd tegen IS. Het is de eerste keer dat een bijeenkomst van de Veiligheidsraad wordt geleid door ministers van financiën.