Kamiel Debeuckelaere won de twintigste Vlaamse Scriptieprijs

Wat is een robotbloem? Kamiel zet het 3D-geprinte voorwerp op tafel. “De bloem biedt nectar aan via een reservoir. Dat trekt bijen en hommels aan, en via sensoren kan de bloem dan registreren hoe vaak en hoe lang de diertjes langskomen.” Die data wordt rechtstreeks naar zijn computer verzonden, waar de analyse kan beginnen. Door zijn ecologische onderzoek kan Kamiel het gedrag van de sympathieke diertjes in kaart brengen. “Als experiment heb ik twintig robotbloemen voor de helft met water gevuld, en voor de helft met nectar. Op den duur leerden de bijen weg te blijven van de bloemen met water.” Fascinerend. 

Hoewel deze reporter de robotbloem duidelijk kan onderscheiden van een echt exemplaar, is het uitzicht voldoende om bijen te foppen. “Bijen onderscheiden erg goed contrasten, daarom werkte ik met groen en geel.” Hebben de afgeronde ‘bloembladeren’ een functie? “Ik geef toe dat ik dat puur voor mezelf heb gedaan”, lacht Kamiel. Kamiel spreekt met opvallend veel genegenheid over zijn gevleugelde proefkonijnen. “Dat heeft er altijd al ingezeten”, zegt hij. “Ik was zo’n kind dat met zo’n welgekend potje met vergrootglas in de tuin op zoek ging naar spinnen en insecten. Om ze nadien weer vrij te laten welteverstaan.” 

Kamiels scriptie kon de jury thematisch erg bekoren. “Het thema is natuurlijk brandend actueel: iedereen weet dat het niet goed gesteld is met bijen. In de laatste dertig jaar zijn we wereldwijd een kwart van de populatie wilde bijen verloren.” En dat zou iedereen zich moeten aantrekken. “Veel van onze belangrijkste gewassen hebben nood aan bestuiving. Denk aan cacao, soja, koffie, tomaten. Het is simpel: zonder hommels geen tomaten.” kamiel geeft een concreet voorbeeld. “In China was er een regio waar er gewoon geen bijen meer voorkwamen, waardoor appelboeren hun boomgaarden met de hand moesten bestuiven. Dat gebeurde met een penseeltje. Ga maar na: verdwijnen bijen, stort de hele keten in, want dat zou betekenen dat er geen bestuiving meer is.” Daar kan Kamiel zelfs een bedrag op plakken. “Ik haalde in mijn scriptie een artikel uit 1997 aan, dat uitrekende dat het verdwijnen van bijen de mensheid 117 miljard euro per jaar zou kosten. Houden we rekening met inflatie zal dat bedrag vandaag nog heel wat hoger liggen.” 

En dus hoopt Kamiel met zijn project de wereld voor een stukje te verbeteren. “Mijn robotbloemen zullen bijen dus niet rechtstreeks van de uitsterving redden, maar ze kunnen wel ertoe bijdragen.” Rond de verantwoordelijkheid danst Kamiel niet heen. “Die ligt overduidelijk bij de mensheid. Door fout landbouwgebruik of monocultuur. Zonder ons zouden ze het niet moeilijk hebben, dus vind ik het niet meer dan logisch dat wij als mensheid bijdragen om de schade te beperken.” En dat kan zelfs heel bescheiden, door te beginnen in de eigen achtertuin. “Om het bijen in mijn tuin zo aangenaam mogelijk maken doe ik vooral heel weinig”, lacht Kamiel. “Maai gewoon het gazon wat minder, en geef wilde bloemen de kans om te bloeien. Gemakkelijk, maar het geeft meteen effect.” 

Wat betekent de trofee nu eigenlijk voor Kamiel. “Een geldprijs, en een prachtige trofee die overduidelijk niet met bladgoud werd bespoten”, zegt Kamiel. “Maar vooral de erkenning deed deugd. In maart moet ik de beurs voor mijn doctoraat aanvragen, en met deze prijs onder de arm schat ik mijn kansen goed in.” De woorden van de jury streelden natuurlijk ook. “Niet alleen het thema vonden ze relevant, de scriptie zelf vonden ze goed geschreven. Sexy science noemen ze dat.” Heeft dat meteen tot aandacht van het andere geslacht geleid? “Voorlopig nog niet, maar ze mogen mij altijd bellen.”