Jos Lycops werpt zich al tien jaar op als voorvechter van de Hasseltse speculaas. “Na het overlijden van mijn echtgenoot ben ik begonnen in Bakkerij St.-Marie, de zaak van Carine Claes. Onze wegen, en zo ook onze liefde voor speculaas, waren elkaars pad gekruist. Carine had haar eigen zaak en was al meer dan dertig jaar bakker. We besloten ons meer toe te leggen op deze eeuwenoude Hasseltse specialiteit. De erkenning als streekproduct zien we dan ook als waardering voor de liefde die we in het product steken.”

De geschiedenis van speculaas is erg omstreden. Tot voor 1940 werd speculaas, ook de Hasseltse, alleen gebakken rond de sinterklaasperiode. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd het een regelmatig geconsumeerd product. Op het internet lees je dat de lekkernij in Hasselt voor het eerst gebakken zou zijn aan het einde van de veertiende eeuw. Maar volgens Jos dateren de eerste geschriften van rond 1830 ter gelegenheid van de tiendaagse veldtocht. “Hij werd gebakken omdat hij een enorme voedingswaarde had. Je kunt bijna stellen dat speculaas de voorloper is van de betonkoeken, wat mensen die ooit legerdienst hebben gedaan bekend in de oren zal klinken.” 

Maar wat de Hasseltse speculaas betreft is er nog een veel logischere uitleg. “Naar het schijnt ligt de oorsprong van de Hasseltse speculaas bij jeneverproducenten. Bij het stoken kwamen namelijk veel suikers vrij.” Volgens een andere mythe dronk men bij de Hasseltse speculaas - al vanzelfsprekend - een ‘drèpke’ of goed gekoelde jenever. “Welk verhalen wel of niet waar zijn, weet ik niet. Maar ik kan je wel verzekeren dat de combinatie speculaas - jenever nog altijd uitstekend werkt”, knipoogt Jos.

Wie rondloopt in Hasselt botst in elke straat wel op een variant van de Hasseltse speculaas. “Maar de ene Hasseltse speculaas is de andere niet”, verzekert Jos. “Het is niet zomaar een kwestie van alle ingrediënten mengen: Hasseltse speculaas is een eigenzinnig koekje. Bij het bakken komt dan ook heel wat kijken: de volgorde van het mengen, het laten rusten, het verdelen en het bakken. De hoofdingrediënten van Hasseltse speculaas zijn goede boter, bruine suiker, bloem, speculaaskruiden maar vooral véél liefde. We hebben ooit een keer geprobeerd onze speculaas machinaal te produceren, maar zijn daar onmiddellijk mee gestopt. Hij smaakte helemaal anders. Sindsdien hebben we besloten onze hompen volledig met de hand te rollen en er ons gevoel in te steken. De keuze voor een ambachtelijk proces maakt ook dat onze oplage beperkt is. Het grootste genot van dat ambachtelijke proces? Het moment waarop de geur van versgebakken speculaas je neusgaten binnendringt. En laat je niet verrassen door de krokante structuur: achter de korst schuilt malse speculaas”, besluit Jos.

Het Laatste Nieuws gaat in samenwerking met Vlam op zoek naar het Beste Streekproduct van Vlaanderen. Een streekproduct wordt ambachtelijk vervaardigd, in de eigen streek, met een traditie van minimum 25 jaar en… geniet natuurlijk bekendheid bij het publiek. Stemmen op jouw favoriete streekproduct kan via de HLN app. Download gratis de nieuwe HLN-app op iOS of Android, ontdek alle streekproducten die meedingen naar de titel Het Streekproduct 2019 bij In De Buurt en stem op jouw favoriet. Alle informatie over onze wedstrijd vind je op www.hln.be/streekproduct.