Meisjes van 10 gebruiken op sociale media al filters om hun gezicht te bewerken. Pedagoog: “Geef niet meteen kritiek”

Kleine kinderen die rondlopen met een smartphone of tablet: tegenwoordig is het geen gek zicht meer. Het is dus niet verrassend dat ze ook op jonge leeftijd al beginnen te experimenteren met sociale media. En het gebruik van filters hoort daarbij. Gemiddeld zijn jongeren 10,4 jaar oud wanneer ze voor het eerst een filter gebruiken om hun uiterlijk te veranderen. Dat blijkt uit een enquête van beautymerk Dove in het kader van hun ‘Self-Esteem Project’.

Nog uit de studie blijkt dat meisjes zichzelf niet altijd graag zien online. Gemiddeld maken ze 8,5 selfies, voor ze er eentje goed genoeg vinden om te delen. Vanaf het middelbaar durft amper de helft een onbewerkte foto van zichzelf op sociale media te delen. En hun zelfbeeld? Dat zakt naarmate ze ouder worden. Drie op de vier meisjes van 10 jaar houden van hun spiegelbeeld. Drie jaar later zijn het er nog maar één op de drie. 

Toch moeten we ons niet meteen zorgen maken, nuanceert pedagoge Marijke Bisschop. “Het is normaal dat jongeren aan zichzelf twijfelen als ze opgroeien. In de lagere school hebben ze weinig zorgen. Maar vanaf de puberteit gaan ze op zoek naar hun eigen identiteit: wie wil ik worden? Hoe wil ik eruit zien? Hun hersenen schieten in gang. Plus, ze zijn kritischer voor zichzelf, want tieners krijgen puistjes, vetter haar, rondingen, ... Ze beginnen zichzelf te vergelijken met anderen en voelen zich vaak onzeker.”

Sociale media hebben ongetwijfeld een impact. Jongeren vergelijken zich immers niet alleen met leeftijdsgenoten, maar ook met knappe influencers op Instagram of TikTok. Filters worden bij de vleet gebruikt – hallo volle lippen, vaarwel flaporen en wipneusjes – en dat schept onbereikbare schoonheidsidealen. 

Het is belangrijk dat ouders niet in paniek schieten, stelt Bisschop. Als je bang wordt en het gebruik van filters verbiedt, krijg je het tegenovergestelde resultaat: kinderen doen het juist meer én misschien zelfs stiekem achter je rug. “Sociale media spelen een grote rol in het leven van jongeren. Begin dus niet kritiek te uiten, maar probeer een open gesprek te hebben, met een nieuwsgierige blik. Waar kijken ze naar? Welke profielen volgen ze? Wat vinden ze van die influencers?”

_{(Lees verder onder de foto.)}

“Maak duidelijk dat je wilt begrijpen hoe apps en filters werken, en vraag eventueel om uitleg. ‘Hoe werkt dat juist?’ Dan kan je terloops vragen of ze er gevaren in zien”, vervolgt de pedagoge. “Heb je toch het gevoel dat je kind zich verliest in de virtuele wereld? En te veel piekert over z'n uiterlijk? Dan mag je die twijfels uiten, opnieuw zonder kritiek. Probeer er vrijdagavond aan tafel over te praten en te achterhalen naar wie ze opkijken. ‘Ik vind jou veel leuker en echter dan die influencer’, kan je dan bijvoorbeeld zeggen. Of: ‘Ik merk dat je je minder goed in je vel voelt. Heeft dat volgens jou te maken met sociale media?’”

Beautymerk Dove geeft samen met de enquête nog een duidelijke boodschap mee: “Veel meisjes zouden graag trotser zijn op zichzelf, op hun lichaam en hoe ze eruitzien, en daar kunnen ze onze hulp bij gebruiken.” Ouders kunnen inderdaad het goede voorbeeld geven door (af en toe) filters te laten vallen en foto’s zonder retouches online te zetten. 

Ook bekende sterren doen daaraan mee. Vlaamse actrice Tatyana Beloy roept op Instagram op om échte foto’s te posten, net als de Amerikaanse zangeres Lizzo. Zij plaatste zowaar een naaktfoto online. “Normaal gezien zou ik deze foto bewerken”, bekent Lizzo, “door mijn buik en mijn huid glad te strijken. Maar nu wou ik het au naturel doen.” De zangeres gaat ook samenwerken met Dove om negatieve effecten van sociale media in te perken en de gangbare schoonheidsnormen te veranderen. “Let’s get real y’all”, klinkt het enthousiast. 

POLL. Facebook is Instagram voor kinderen aan het ontwikkelen, maar krijgt de wind van voren

Fuck de filter: Vlaamse en internationale influencers doen oproep voor meer puistjes, poriën en rimpels op Instagram

Do’s en don’ts: zo hou je sociale media veilig voor je kroost en jezelf