Duurt eerlijkheid het langst? In deze situaties is een leugentje om bestwil goed

Onderzoekers menen dat er veel is dat we niet weten over bedrog, de waarheid en vertrouwen. Mochten we ze allemaal volledig onder de knie hebben, kunnen ze juist helpen bij het versterken van de band tussen twee personen, vertrouwen over het algemeen en in het professionele leven. "Ik ben ervan overtuigd dat we kinderen, studenten en werknemers moeten leren hoe en wanneer ze moeten liegen", stelt Maurice Schweitzer, professor aan de University of Pennsylvania, die zich specialiseert in bedrog en vertrouwen.

Er wordt ook vaker tegen jou gelogen (en je doet het ook zelf meer) dan je denkt. Vaak in heel onschuldige situaties. Denk: je moeder die je eraan herinnert dat je je oma moet bedanken voor het eten, terwijl je het eigenlijk niet zo lekker vindt of als je feedback moet geven aan een collega maar eigenlijk niet weet wat je moet zeggen. 

De kunst van het bedrog is dus veel gecompliceerder dan je denkt. Experts geven 4 scenario's waarin liegen soms beter is dan eerlijk zijn. 

Er zijn duizenden goede voorbeelden wanneer een leugen helemaal uit den boze is, zeker als je ervoor iemand in een slecht daglicht plaatst om jezelf op een piëdestal te zetten. 

'Prosocial'-leugens, die je uitspreekt om anderen te helpen, kunnen daarentegen juist voor meer vertrouwen zorgen tussen twee mensen. "Mensen hun eerste bedoeling als ze informatie krijgen en vertrouwen willen opbouwen is welwillendheid", stelt Emma E. Levine, assistent professor aan de University of Chicago Booth School of Business. "We hechten belang aan de bedoelingen van een ander, vaak nog meer dan aan de vraag of die persoon eerlijk is of niet." 

Om te onthouden: leugentjes om bestwil mogen dus als ze niet egoïstisch zijn. Als je jouw beste vriendin vertelt dat ze er geweldig uitziet (terwijl je eigenlijk stiekem niet veel verschil ziet dan anders) voor een date, dan is dat positief en geef je haar zelfvertrouwen een boost. Maar het zeggen wanneer ze er eigenlijk slecht uitziet en je eigenlijk liever iets anders wil doen dan haar goede moed inpraten, dan kan het leugentje rap wél egoïstisch worden. 

Stel je voor: je partner vraagt hoe hij of zij eruitziet juist voor die aan een belangrijke presentatie moet beginnen op een event. Zelfs als je ziet dat er een kleine vlek op zijn hemd of op haar jurk zit, is dit misschien het moment om even te zwijgen. Denk even na over of de persoon nog tijd heeft om te reageren op de informatie en controle heeft over de situatie. 

Als er werkelijk niets anders opzit dan met een vlekje gaan presenteren, hou dan je mond. De waarheid gaat op dat moment alleen maar voor meer zenuwen zorgen. 

Als je iemand feedback geeft, is eerlijkheid belangrijk. Het is gemakkelijk om 'ik ben gewoon eerlijk', als een excuus te gebruiken voor 'ik ben stiekem heel gemeen'. Brutale eerlijkheid is niet altijd de manier waarop je iemand wil aanmoedigen. 

In de plaats van de collega die het al een tijdje minder goed doet te zeggen dat hij zich snel moet verbeteren, kies je het best voor een antwoord van dit genre: 'Kijk, we weten allemaal dat alle begin moeilijk is, maar je mag de moed niet opgeven'. Je feedback zal veel beter overkomen en dat is uiteindelijk alleen maar positief voor iedereen. 

Opnieuw is timing belangrijk. Mensen appreciëren het niet als je hun gedachten in de war stuurt juist voor een belangrijk moment. Een voorbeeld: je hebt gehoord dat er op het bedrijf waar een goede vriendin werkt veel ontslagen zullen vallen en dat juist voor ze gaat trouwen. Vertel je het haar? 

"In dit geval houden mensen ervan dat je niet meteen de waarheid in hun gezicht smijt", stelt Levine. Het heeft opnieuw te maken met controle. Gaat jouw vriendin na haar huwelijksfeest meteen op huwelijksreis? Dan kan ze op dat moment niet op zoek gaan naar een andere job, zal ze lopen piekeren en dus niet van haar reis genieten. Stel jezelf de vraag of je deze informatie zelf zou willen.