“Al sinds 2002 stond in het Gravensteen het gekende Gerechtsmuseum, naast het Wapenmuseum”, zegt Anneleen Van Bossuyt. “Dat Wapenmuseum is er nog steeds, maar het gerechtsmuseum, toch één van de hoogtepunten van een bezoekje aan het kasteel, is weg. De ruimte waar de foltertuigen stonden is leeg. Het overgrote deel ervan staan nu in de kelder, in wat ‘het kabinet van de beul’ gedoopt werd. Ongetwijfeld geeft die kelder wel de sfeer weer van een folterkamer uit de middeleeuwen, maar de opstelling is nogal triest. Er staat bijvoorbeeld geen enkel woord uitleg bij de foltertuigen, en ook in de audiogids wordt er geen aandacht aan geschonken. De voorwerpen zijn ook alleen nog vanop afstand te bekijken, en het valt op dat de meeste bezoekers de kelder snel even passeren, helemaal anders dan vroeger, toen het Gerechtsmuseum er nog in al zijn glorie stond. Nochtans is er elders wél aandacht voor de horror van de justitie van toen. Wouter Deprez vertelt bijvoorbeeld over de amusante tot 5 van de terechtstellingen.” (Lees verder onder de foto)

De foltertuigen werden al eind vorig jaar verhuisd, maar Van Bossuyt vindt dus dat ze een meer prominente plaats en een meer uitgewerkte bezichtiging verdienen. Maar dat zal voorlopig niet gebeuren. “Het museum van de Gerechtsvoorwerpen was het meest verouderde van het hele Gravensteen, met een heel traditionele opstelling”, zegt schepen Sami Souguir, “terwijl het team van Historische Huizen net kiest voor een natuurlijke en meer belevingsvolle inrichting, in plaats van vitrine-opstellingen. In de audiogids van Wouter Deprez kregen de Graven van Vlaanderen een hoofdrol. Daarom is de Kamer van de Graaf, waar de gerechtsvoorwerpen stonden, leeggemaakt. Zo wordt de functie van privévertrek van de graaf geherwaardeerd. Door een maliënkolder, die zelfs mag worden aangeraakt, wordt de aanwezigheid van de graaf gesuggereerd. De voorwerpen die verband houden met de executies, zoals de gerechtszwaarden, hangen nu in de Audiëntiezaal. Die wordt ook besproken in de Audiogids.” (Lees verder onder de foto)

“De Voorraadkamer in de kelder is veel ruiger van sfeer, en mysterieuzer. Daar zijn de foltertuigen opgesteld. Ze spreken voor zich, uitleg erbij is niet nodig. Het doel is de bezoekers te laten voelen wat alleen al een visuele confrontatie met degelijke marteltuigen met een mens doet. Begin volgend jaar zullen trouwens een aantal voorwerpen los van dit ‘gerechtelijk ensemble’ worden gepresenteerd, zodat blinden en slechtzienden, maar ook kinderen en eigenlijk iedereen, ze kunnen aanraken en zelfs aantrekken. In de toekomst zal er ook meer aandacht gaan naar het gerechtelijk museum, in de Classic Tour die in voorbereiding is voor het project Time Castle.”

Van Bossuyt kan zich maar matig vinden in die uitleg. “Waarom ook niet werken met hedendaagse presentatievormen om de voorwerpen beter te kaderen”, stelt ze, “via bijvoorbeeld animaties of touchscreens met miniaturen in middeleeuwse handschriften. Waarom die collectie foltertuigen en gerechtswapens niet gebruiken als opstapje om het bredere verhaal te brengen over de toenmalige justitie, en de grote verschillen met vandaag te belichten?”