Vlaams rapport over LEZ: “Sociaal kwetsbare mensen hebben hier het meest baat bij.”

Het rapport, dat online te raadplegen is, is opgesteld door de Vlaamse Milieumaatschappij, op vraag van Demir. Demir wilde een grondige evaluatie van de lage-emissiezones in Vlaanderen, in Antwerpen en Gent dus. Daarbij wilde de minister zonder taboes zowel de milieu-impact als de sociale impact laten onderzoeken. 

Uit het rapport blijkt nu dat de LEZ’s effectief gezorgd hebben voor een versnelde vergroening van het wagenpark. Er rijden minder oude dieselwagens en meer benzinewagens in de LEZ. Dat heeft  voor een betere luchtkwaliteit gezorgd in de lage-emissiezones, maar ook in de rest van Vlaanderen. “Vooral sociaal kwetsbaren profiteren van de gezondere leefomgeving, al moeten er voldoende flankerende maatregelen genomen worden zodat zij niet overmatig geraakt worden door de maatregel”, luidt het in het rapport. En op dat punt scoort Gent, met onder meer de slooppremie, goede punten. “Bovendien blijkt dat zowat de helft van de sociaal kwetsbare mensen niet eens een auto heeft", zegt milieuschepen Tine Heyse. “Zij hebben dus enkel de voordelen, en niet de nadelen van de LEZ. De andere helft van de sociaal kwetsbare mensen heeft meestal een oude, vervuilende wagen. Voor hen proberen we de nadelen, het aankopen van een nieuwe(re) wagen of overstappen naar een ander vervoersmiddel, te beperken door de flankerende maatregelen en subsidies.” Een vergelijking met de aanpak in buitenlandse lage-emissiezones leert dat er in Vlaanderen vaak meer aandacht is voor de sociaal kwetsbare groepen, zo stelt het rapport nog. 

Een betere luchtkwaliteit leidt tot een gezondere leefomgeving. Vooral sociaal kwetsbare groepen, zoals mensen met een laag inkomen, werklozen en huurders, hebben daar baat bij. Zij worden niet alleen aan hogere concentraties aan luchtvervuiling blootgesteld maar ondervinden ook meer of sneller gezondheidseffecten door deze luchtvervuiling. Sociaal kwetsbare inwoners kunnen dus meer dan anderen profiteren van maatregelen die de luchtkwaliteit verbeteren.

Uit de evaluatie blijkt dat de lage-emissiezones effectief voor een versnelde vergroening van het wagenpark gezorgd hebben. “De meeste inwoners en (frequente) bezoekers van een lage-emissiezone, met een oud dieselvoertuig, hebben dit voertuig vóór of meteen na de invoering van de lage-emissiezone of de verstrenging van de toegangsvoorwaarden verkocht. Hierdoor verdwenen oude dieselwagens sneller uit de lage-emissiezones dan in de rest van Vlaanderen. Wie een oud voertuig verving, koos vaker voor een (tweedehands) benzinevoertuig dan voor een recenter dieselvoertuig omdat een benzinevoertuig veel langer is toegelaten in een lage-emissiezone.”

Nog in het rapport: “doordat er in de lage-emissiezone minder (oude) dieselwagens en meer benzinewagens rond reden, is de uitstoot van stikstofoxiden (NOx) en zwarte koolstof (roet) er sterk gedaald. In Antwerpen daalde de roetuitstoot door de lage-emissiezone tussen 2019 en 2018 zelfs meer dan dubbel zo snel als zonder de lage-emissiezone het geval zou zijn geweest. De lagere uitstoot heeft voor een betere luchtkwaliteit gezorgd. Dat geldt vooral voor roet (zwarte koolstof), waarvoor het effect van de lage-emissiezone in Antwerpen ook duidelijk te zien is in de meetresultaten. Ook de concentraties aan stikstofdioxide (NO2) daalden sterk, zowel in de lage-emissiezone zelf als in de rest van Vlaanderen. Dit komt doordat ook in de rest van Vlaanderen meer benzine- dan dieselwagens werden aangekocht, door de komst van de lage-emissiezones maar ook door de aanpassing van de brandstofaccijnzen en de vergroening van de verkeersfiscaliteit.”

De cijfers zijn vooral gebaseerd op de LEZ in Antwerpen, die al drie jaar in voege is. In Gent hebben we nu bijna een jaar een LEZ, en dat is te weinig voor betrouwbare meetresultaten, zeker gezien ook de lockdown in het voorjaar en nu, waardoor er in het algemeen minder verkeer is.