Uw bitcoins of uw leven: het gewelddadige pad van cryptocriminelen

De aanvallers sprongen maandag met bivakmutsen over hun hoofd over een hek, schopten de deur kapot, zetten de baby van het koppel buiten in een kinderwagen en dwongen de handelaar om bitcoins over te maken - terwijl zijn vrouw doodsbang en gekneveld toekeek. Het is niet duidelijk hoeveel virtuele munten de criminelen hebben buitgemaakt. De Thames Valley Police verklaart dat niemand gewond is geraakt bij de raid. De daders zijn spoorloos.

Hoewel het vermoedelijk om de allereerste bitcoin-roofoverval in het Verenigd Koninkrijk ooit gaat, is het zeker niet de eerste bitcoin-raid in de wereld. Bitcoin-handelaars en -eigenaars werden in het verleden al neergestoken, gekidnapt en onder schot gehouden zodat ze hun virtuele munten zouden afgeven. Onder meer in Canada, de Verenigde Staten, Turkije en Oekraïne pleegden dieven gewelddadige overvallen om bitcoins te bemachtigen.

De politie van de Canadese hoofdstad Ottawa is momenteel naarstig op zoek naar mannen die vorige week dinsdag de kantoren van een online geldwisselkantoor voor cryptomunten, Canadian Bitcoins, binnendrongen. De drie gemaskerde en gewapende overvallers slaagden er niet in iets buit te maken. Twee van de drie misdadigers konden ontsnappen. Een werknemer raakte lichtgewond doordat hij geslagen werd met een handgeweer. Vier andere personeelsleden – die vastgebonden en onder bedreiging aangemaand werden om bitcoins over te maken – kwamen er met de schrik vanaf. Met dank aan een vijfde werknemer die zich had kunnen verstoppen en de politie erbij haalde. Nog voor de boeven hun slag konden slaan, waren agenten ter plaatse.

Als de overvallers in hun criminele opzet zouden geslaagd zijn, zou zelfs één enkele bitcoin al een interessante jackpot geweest zijn. Op de dag van de mislukte kraak was de waarde van een bitcoin 11.000 dollar.

Het is een gewelddadige trend die we vermoedelijk veel vaker zullen zien. Want hoewel de meeste bitcoin-transacties online en dus niet in een kantoor gebeuren, gaat de stijgende populariteit van de munten gepaard met een aanwas van fysieke bedrijven waar transacties in persoon gebeuren - en dus ook meer fysieke plaatsen en mensen die worden geviseerd. Canadian Bitcoins is zo'n fysieke winkel waar in de virtuele munteenheid wordt gehandeld. En hoe hoger de waarde van de munt, hoe vaker handelaars in de loop van een geweer kijken.

De New Yorkse bitcoin-makelaar Dean Katz was in 2015 een van de eersten die het slachtoffer werd van het toen nog futuristisch aandoende misdrijf. Ook hij verkocht bitcoins in eigen persoon. Het businessmodel had een averechts effect toen een klant Katz vroeg om op een rustige locatie samen te komen. Ter plaatse werd de handelaar gedwongen om 8.500 dollar aan bitcoins te transfereren. Hij moest ook 3.500 dollar cash ophoesten. Enkele maanden later werd een brandweerman in de Big Apple neergestoken en bestolen van zijn bitcoin toen hij op weg was om die in te ruilen voor cash geld.

Meer recent ging het er in Turkije een pak gesofisticeerder aan toe. In november vorig jaar maakten de autoriteiten gewag van de arrestatie van een groep van vijf mensen: zij hadden zich in Istanboel voorgedaan als agenten, een bekende bitcoin-eigenaar in een auto geduwd en hem daarop gedwongen 450 bitcoins over te schrijven. Vandaag de dag goed voor meer dan 5 miljoen dollar.

Mogelijk het opvallendste misdrijf vond vorige maand plaats. Toen ontvoerden dieven het hoofd van een grote bitcoin-exchange in de straten van de Oekraïense hoofdstad Kiev. Pavel Lerner (40), CEO van het in het Verenigd Koninkrijk geregistreerde cryptogeldbedrijf Exmo Finance, verliet op 26 december zijn kantoor toen mannen met skimaskers hem in een zwarte Mercedes sleurden. Ze lieten hem drie dagen later vrij toen hij zomaar even 1 miljoen dollar aan losgeld in bitcoins had betaald. Bij zijn vrijlating verkeerde de topman in shocktoestand.

En dan zijn er natuurlijk ook nog de vele hackers die zich op het online toneel proberen te verrijken. Deze week nog gingen cybercriminelen aan de haal met 500 miljoen NEM-munten op de Coincheck, een van de grootste Japanse beurzen voor cryptovaluta's. De munten hadden een waarde van circa 400 miljoen dollar. 

Eens de criminelen de virtuele munten in handen hebben, kunnen ze die overigens handig gebruiken in hun verdere criminele avonturen. Het is geweten dat ze kunnen worden gebruikt voor bijvoorbeeld witwassen, drugshandel of het financieren van criminele activiteiten of terrorisme. Verschillende wereldleiders en prominenten uitten onlangs in het Zwitserse Davos hun bezorgdheid over het criminele gebruik van cryptomunten zoals bitcoin.