Politiezone zet twaalf vrijwilligers in om inwoners te helpen in strijd tegen cybercriminaliteit: “Oplichting via internet kan zowel financieel als mentaal een hele impact hebben”

Het idee om zogenaamde cyberpreventie-adviseurs in te zetten dateert al van voor de coronaperiode, maar het project liep door de pandemie flink wat vertraging op. In augustus 2021 deed de politiezone in de buurtinformatienetwerken, goed voor zo’n 6.000 gezinnen, een oproep naar vrijwilligers rond internetveiligheid. “Op twee uur tijd zaten we al aan 20 kandidaten. Uiteindelijk werden het er 28, van wie we er twaalf geselecteerd en opgeleid hebben als cyberpreventie-adviseur”, vertelt korpschef Dirk Van Aerschot.

Een specifieke doelgroep waarop de vrijwilligers zich richten zijn de slachtoffers van cybercriminaliteit. Nadat ze melding of aangifte hebben gedaan, krijgen ze de vraag of een cyberpreventie-adviseur thuis mag langskomen. “Zij vangen slachtoffers op, want zoiets kan zowel financieel als mentaal een hele impact hebben”, vervolgt de korpschef. 

“Daarnaast maken de adviseurs slachtoffers weerbaarder tegen nieuwe pogingen van cybercriminaliteit door tips en uitleg te geven. Zo leggen ze uit hoe ze verdachte mails en telefoons kunnen ontmaskeren, hoe criminelen te werk gaan om aan gegevens te komen en waar ze achteraf terecht kunnen. De vrijwilligers zullen geregeld samenkomen om hun ervaringen en nieuwigheden te delen, want het gaat heel snel.”

Tijdens zo’n huisbezoek mogen ook vrienden, buren of familie uitgenodigd worden. De adviseurs organiseren eveneens preventieve infosessies voor groepen en verenigingen die telefonisch of via de website van de politiezone aangevraagd kunnen worden. De korpschef benadrukt wel dat de vrijwilligers er niet zijn om computerproblemen op te lossen. “Ze zijn geen helpdesk en zullen dus ook geen software gaan installeren of aanpassen. Ze zullen ook nooit toegang krijgen tot gevoelige gegevens of paswoorden.”

Het fenomeen cybercriminaliteit neemt de laatste jaren enorm toe. In 2021 werden slachtoffers voor een bedrag van liefst 1,8 miljoen euro benadeeld in de drie gemeenten van de politiezone. Zo speelde Mieke Janssen iets meer dan 100 euro kwijt toen ze een bed via Marketplace op Facebook wilde verkopen. “Al binnen één minuut kwam er reactie van een koper, die 10 euro extra bood zodat het bed zeker van hem was. Hij wilde met een ophaaldienst werken waarmee hij in het verleden al vaker gewerkt had”, vertelt Mieke.

“Ik ontving een Whatsapp-bericht, waarin werd gevraagd om enkele gegevens zoals mijn bankrekeningnummer door te geven zodat het geld kon gestort worden op mijn rekening. Ik moest via mijn kaartlezer een code genereren en deze code doorsturen. Nadien diende ik via mijn kaartlezer mijn pincode in te geven en op ‘buy’ te drukken.” Daarmee was het onheil gebeurd. De dag nadien kreeg ze telefoon van Wordline dat ze fraudeleuze verrichten hadden opgemerkt. Mieke deed aangifte bij de politie, maakte een afspraak bij de bank en kon na twee maanden gelukkig het bedrag van 107,90 euro recupereren.

Bob Mertens uit Geel is een van de vrijwilligers die vanaf nu aan de slag gaat als cyberpreventie-adviseur. “Er gebeurt tegenwoordig heel veel oplichting online. We gaan ons dan ook vaak moeten bijscholen, dat wordt een uitdaging. Zelf ben ik nog nooit slachtoffer geweest, maar mensen die er per ongeluk in trappen kunnen daar niet veel aan doen. Zij blijven achter met gevoelens waarmee nog niets gedaan wordt. Daarin proberen we bij te springen, naast de tips die we geven om dit in de toekomst te voorkomen.”